Marokko houdt stilletjes vast aan doodstraf

Amper twee weken voor het begin van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in december vorig jaar verklaarde de Marokkaanse minister van Justitie Abdelouahed Radi in het parlement dat het land niet klaar was voor de afschaffing van de doodstraf. “We zullen ons onthouden bij de stemming over de doodstraf in de VN omdat we zelf nog niet klaar zijn met het vraagstuk”, zei Radi toen hij ondervraagd werd door de Socialistische Coalitie, een regeringspartij, in het parlement.
De verklaring van Radi deed vragen rijzen rond het werk van een commissie van juristen die het Marokkaanse strafrecht moet herzien. Mohamed Bouzabaa, de vorige minister van Justitie, had gesuggereerd dat die commissie voor een afschaffing van de doodstraf is. Ook de voorzitter van de Socialistische Coalitie, Abdellatif Ouamou, maakte duidelijk dat hij een voorstander was van de afschaffing. “Executie is een misdaad,” zei hij in de krant al-Ahdath al-Maghribia. “Het is onaanvaardbaar om een misdaad te bestraffen met een andere.” Hij riep de mensenrechtenorganisaties tegelijk op om “met meer engagement” te strijden voor de afschaffing van de doodstraf.
Het vreemde meningsverschil tussen prominente politici van dezelfde partij wordt door sommigen verklaard door de dominante invloed van koning Mohammed VI. De Marokkaanse regering staat immers onder strikte controle van de koning, en de ministers spreken in zijn naam. Daarom verdedigde de minister van Justitie de doodstraf, ook al gaat hij daarmee in tegen het standpunt van zijn partij.
Activisten geven toe dat de doodstraf niet meer is uitgevoerd sinds 1993, maar ze maken zich zorgen over de recente uitbreiding van de wet die gewone misdrijven strafbaar maakt met executie als ze beoordeeld worden als terroristische misdaden. Een groot deel van de terdoodveroordeelden zag hun straf de laatste decennia omgezet worden naar een levenslange opsluiting door een koninklijk pardon na de geboorte van de dochter van de koning. Momenteel zijn er nog 130 terdoodveroordeelden, waaronder zeven vrouwen.

Openlijk debat

Steeds meer Marokkanen lijken een uitgesproken mening te hebben over sociale thema’s waaronder de doodstraf. Noureddine Dayf, een terdoodveroordeelde die gearresteerd werd na roerige betogingen in 1981 en elf jaar in de cel doorbracht, heeft zich publiek uitgelaten over de omstandigheden in de dodencel. Volgens Dayf leven de gevangenen in een constante angst voor de executie. “Een cipier hoeft maar een blik op het celnummer te werpen of ze vrezen dat ze terechtgesteld zullen worden”, zegt hij. “’s Nachts staken de gevangenen een houten wig tussen hun deur zodat ze gewekt zouden worden als een bewaker probeerde binnen te komen. De vorm van staatsterreur die heerst in de dodencel, is erger dan de dood zelf.”
Dayf ontmoette naar eigen zeggen verschillende veroordeelden die met klem hun onschuld volhielden. “De politie doet geen eerlijk onderzoek naar het misdrijf en de veroordeelden werden vaak met geweld tot bekentenissen gedwongen”, zegt hij.
Vooral de jongere generatie Marokkanen lijkt het met Dayf eens dat de doodstraf afgeschaft moet worden. “Het is een barbaarse straf”, zegt Zohra Sidki, een studente literatuur aan de Hassan II Universiteit in Casablanca. “Ze zou alleen behouden moeten worden als bewezen is dat ze misdaad kan afschrikken.” Adam Daoud, student communicatie, is nog explicieter. “De doodstraf is onmenselijk en moet afgeschaft worden, wat het misdrijf ook is. Het recht op leven is een fundamenteel principe.”
Oudere en devote moslims willen van die argumenten niets horen. De doodstraf is volgens hen een onderdeel van de islamitische wet en kan niet in vraag gesteld worden. “Een moordenaar moet terechtgesteld worden”, zegt Mohamed Larbi el-Hayouli, een schoolmeester. “Ik weet dat ik sommige mensen daarmee zal choqueren, maar het is het woord van Allah”.  Net als el-Hayouli zien veel oudere Marokkanen de koning niet enkel als politiek maar ook als religieus leider en als een directe afstammeling van de profeet die geacht wordt de goddelijke wet te verdedigen.