'Martelpraktijken gebaseerd op Algerijnse oorlog'

Dat de martelingen in de Abu Ghraib speciaal voor moslims ontworpen leken, was menig waarnemer al opgevallen. Zo’n vernederingen zijn vreselijk voor een moslim, zegt Claire Mauss-Copeau, professor Magrebgeschiedenis aan de Sorbonne, verwijzend naar de foto’s van naakte gevangenen die worden geïntimideerd met honden. In de islamitische traditie zijn honden onreine wezens. Naakt getoond worden aan andere mensen, vooral aan voor vrouwen, is de ergste vorm van vernedering voor een mannelijke moslim,” zegt de historica.

“Het is overduidelijk dat het Amerikaanse leger de kennis heeft toegepast die het Franse leger in de jaren 50 in Algerije heeft opgedaan, zegt Mauss-Copeau.
Toen ik de foto’s zag, moest ik meteen terugdenken aan documenten die ik in Algerije had gezien in de jaren ‘50, zegt journalist Jacques Duquesne, de hoofdredacteur van het Franse weekblad L’Express. Duquesne was verslaggever tijdens de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog die het Franse leger tussen 1954 en 1962 uitvocht met de FLN, de Algerijnse guerrillabeweging. In Algerije maakte het leger frequent gebruik van wat onze soldaten `la gegene’ noemde, elektroshocks in de schaamstreek, zegt Duquesne. De foto’s uit Abu Ghraib zouden in Algerije genomen kunnen zijn.

De Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog was de eerste moderne oorlogsvoering tegen een guerrillabeweging. Het Franse leger bekwaamde zich in gedurende enkele jaren in marteltechnieken en standrechtelijke executies. Er werden lessen geleerd die later in Vietnam en Latijns-Amerika werden toegepast.

Marie-Monique Robin, TV-journaliste en producer van een documentaire over het Franse aandeel van de antirebellencampagnes in Zuid-Amerika in de jaren 70, wijst op het bestaan van een ‘French connection’. De generaals die vochten in Algerije, gaven later les aan Amerikaanse militaire academies. Generaal Paul Aussaresses, de op één na hoogste Franse officier op het eind van de jaren 50 in Algerije, gaf tussen 1960 en 1963 les aan Fort Bragg. Fort Bragg is het hoofdkwartier van het bevel van de Amerikaanse ‘special operations’, de militaire eenheid die gespecialiseerd is in psychologische oorlogsvoering, waaronder ook martelpraktijken.

Aussaresses gaf ook les aan de Argentijnse en Braziliaanse militaire academies tijdens de jaren 70. Hij de belangrijkste bedenker van het martelbeleid van de Franse bezetter in Algerije. Aussaresses gaf één en ander toe in zijn boek ‘Algerije, speciale troepen 1955-1957’, dat gepubliceerd werd in 2001. Martelen was efficiënt, schrijft hij daarin. De meerderheid van de mensen breken en praten. Meestal doodden we hen daarna. Gaf dat gewetensproblemen? Ik moet zeggen van niet. Ik was gewoon aan dat soort zaken. In 2002 legde een Franse rechtbank Aussaresses een boete van 8.000 dollar op voor zijn uitspraken. Het leger ontnam hem alle decoraties en verbood hem nog langer het uniform te dragen.

Het is overigens nog maar de vraag of de martelingen en standrechtelijke executies zo efficiënt waren als de generaal beweert. Het Franse leger raakte erdoor in diskrediet en de praktijken versterkten de onafhankelijkheidsbeweging. Uiteindelijk aanvaardde Parijs onder generaal Charles de Gaulle in 1962 de Algerijnse onafhankelijkheid. (MM)