Is Marx vandaag nog actueel? (9)

Ik heb tussen 1970 en 1976 niet eens tien procent van het werk van Marx gelezen. Maar ik was wel een Marxist. Als ik naar de wereld kijk vanuit Shanghai — waar ik nu 5 jaar woon en werk – is dat dus met de beperkte bagage van een amateur archeoloog.

Ondanks dat gebrek aan eruditie vrees ik dat grote stukken van wat ik dacht dat hij dacht meer dan ooit actueel zijn. China is een anachronistische, pijnlijke en hopelijk ongewilde (?) illustratie van zijn denken. Ze hebben hier niet meer Marx nodig maar weer Marx.

Essentieel in zijn analyse (althans voor mij) was toch die verfoeide, onophoudelijke accumulatie van kapitaal en de concentratie ervan in steeds minder portfeuilles. Aandikken aan de ene kant, betekent uitdunnen aan de andere kant. De rijken worden rijker en slinken in aantal. De armen worden armer en talrijker. De kloof tussen de twee wordt dieper en dieper. In dit land dat zich decennia lang achter de banier van het communisme verenigde is dat des te schrijnender. Er zijn maar een paar landen waar de kloof nog dieper is. Zoek ze maar op.

Het gevolg van die polarisering waren (en zijn nu ook nog) de klassen. Meteen na “klassen” valt ook het woord klassenstrijd – wat waarschijnlijk niemand nog durft gebruiken wegens oh zo 19de eeuws. Hier in China is het zeker ten onrechte uit het woordenboek geschrapt. Alles wordt geharmoniseerd. En wie dissonante klanken laat klinken wordt als dissident gebrandmerkt.

Als dat de essentie is van het denken van Marx is hij zeer actueel.

Wat de man echter niet kon weten is dat zijn volgelingen de door hem summier gesuggereerde oplossingen gedurende de voorbije eeuw redelijk om zeep hebben geholpen ook al omdat de wereld zijn gangen gaat en hij niet echt maakbaar is. Het is niet allemaal de schuld van de apostelen. Een mens zou er Taoist van worden.

Jan Van den Bergh, eerste voorzitter van Wereldmediahuis, maar intussen al vijf jaar woonachtig in Shanghai als zaakvoerder van het Holaba-webplatform.