Massaal wapenbezit ondermijnt de democratie

De 32-jarige Dragan Cedic pleegde de moorden in de zuidelijke stad Leskovac
met een M-70, een automatisch geweer, de lokale versie van een kalashnikov.
Het wapen wordt normaal enkel gebruikt door het leger. De politie onderzoekt
nog of Cedic zijn wapen behield na de oorlog in Kosovo in 1999 of dat hij
het op de bloeiende zwarte markt kocht.

Volgens medewerkers van het Centrum voor Controle van Kleine en Lichte
Wapens is het wapenbezit al sinds de jaren 90 een enorm probleem en vormt
het een grote bedreiging voor de democratie en de ontwikkeling van het land.
Dat centrum werd onlangs opgericht onder bescherming van de Europese Unie en
van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP).

Tussen ‘91 en ‘95 viel de Joegoslavische federatie na bloedige oorlogen
uiteen. Duizenden zogenaamde vrijwilligers of Servische paramilitairen
vochten in die oorlogen. In ‘98 vocht het leger in de provincie Kosovo tegen
het Kosovaars Bevrijdingsfront. Ondertussen werden in de Servische straten
afrekeningen tussen criminelen op klaarlichte dag schering en inslag. En
heel wat kinderen kwamen om doordat ze met de wapens van hun vaders
speelden.

De strikte wetten rond wapenbezit werden tijdens het bewind van Slobodan
Milosevic nooit toegepast. Burgers droegen lichte wapens zonder vergunning
en niemand werd veroordeeld voor illegaal wapenbezit, hoewel daar officieel
een straf van drie jaar op stond. Het regime van Milosevic organiseerde
zelfs drie legaliseringen van het bezit van handwapens en beloofde - zonder
veel succes - amnestie aan wie zijn automatische wapens inleverde. Het
nieuwe regime dat in 2000 aan de macht kwam bracht weinig verandering.
Experts beschuldigen de nieuwe regering van onverschilligheid. Volgens de
politie geeft het gerecht te milde straffen aan bezitters van illegale
wapens, en de rechters stellen dan weer dat de politie laks en selectief
optreedt.

Het is niet voldoende om de illegale wapens in beslag te nemen, waarschuwt
Frank O’Donnel, regionale coördinator van de UNDP. Er is een
mentaliteitsverandering nodig. We moeten mensen overtuigen dat veiligheid
een essentiële voorwaarde is voor democratie. Alleen in een veilige omgeving
kan de economie heropgebouwd worden. Hennie van der Graaf, hoofd van het
Centrum voor de Controle van Kleine en Lichte wapens benadrukt dat het
probleem zich in heel de Balkan voordoet: dus ook in Kroatië,
Bosnië-Herzegovina, Macedonië, Albanië, Roemenië, Bulgarije en Moldavië.
Sommige van die landen kenden zelf geen oorlog, maar werden belangrijke
centra voor wapensmokkel. We hebben overal de situatie onderzocht en denken
dat het tien jaar zal duren voor we de situatie weer normaal krijgen.