Meer angst en verveling dan revolutionaire dadendrang

Voor de meeste jongeren in Asmara, de hoofdstad van het kleine land aan de Rode Zee, komt een avondje uit neer op bier drinken in een café waar het tv-toestel onveranderlijk staat afgestemd op het enige Eritrese kanaal dat constant documentaires laat zien over de onafhankelijkheidsoorlog tegen Eritrea. Geen Afrikaanse muziek, zelfs voor onze eigen Tigrinyapop is er geen zendtijd, klaagt Tesfay, één van de jongeren elke zaterdagavond in de bar van het Ala Scala-hotel rondhangen. Alleen dat vervelende revolutionaire spul.

In elk café is het hetzelfde liedje. De eigenaars willen patriottisch overkomen, zegt Tesfay. Pure indoctrinatie. Ik denk dat de regering schrik heeft dat de jongeren hun revolutionaire bezieling verliezen.

Dergelijke kritiek wordt in Eritrea enkel in kleine kring geventileerd. In veel cafés zitten politiemensen in burger die niet aarzelen als iemand een grote mond opzet tegen de regering. Ook met buitenlanders passen Eritrese jongeren goed op. Het volstaat vaak gezien te worden met vreemdelingen om gearresteerd te worden op beschuldiging van spionage.

Eritrea was een Italiaanse kolonie van 1890 tot 1941 en werd in 1952 tot een federatie met Ethiopië gedwongen om tien jaar later helemaal ingelijfd te worden door het grote buurland. Na een onafhankelijkheidsoorlog van meer dan 30 jaar slaagde het Eritrees Volksbevrijdingsleger (EPLF) er in 1991 samen met Ethiopische rebellen erin het regime van Mengistu Haile Mariam ten val te brengen. Dat betekende een de facto onafhankelijkheid, die in 1993 bezegeld werd door een referendum onder toezicht van de VN. Maar de aanvankelijk goede verstandhouding met het nieuwe bewind dat in Ethiopië aan de macht kwam, verslechterde dermate dat de twee landen van 1998 tot 2000 een grensoorlog uitvochten waarvan de wonden nog niet geheeld zijn.

Isaias Afewerki, een van de leiders van het EPLF die in 1991 aan het hoofd kwam van een overgangsregering, bestuurt het land nog altijd, nu als president. Het EPLF, dat inmiddels is omgedoopt tot Volksfront voor Democratie en Gerechtigheid, duldt nauwelijks oppositie en heeft volgens critici ook aan interne democratie ingeboet.

Het EPLF was een politieke beweging met een ongewoon hoge graad aan gedeelde autoriteit en participatieve besluitvorming, zegt Ertitrea-expert Dan Connel, de auteur van het boek ‘Against all odds’. Maar intussen heeft het collectieve leiderschap plaatsgemaakt voor een eenpersoonsbewind.

Ook Amnesty International loopt niet hoog op met het Eritrese bewind. Volgens de mensenrechtenorganisatie zitten de gevangenissen er vol met critici die zonder aanklacht of proces werden opgesloten. Onder de gevangenen bevinden zich voormalige regeringsleden die voor democratische hervormingen hadden gepleit, journalisten en jongeren die weigeren de voor mannen en vrouwen verplichte legerdienst van 18 maanden te volbrengen. Daarop staat een gevangenisstraf van drie jaar.

Tien jaar geleden werd Eritrea nog als een lichtend voorbeeld gezien door ontwikkelingsdeskundigen. Het EPLF was erin geslaagd de hele bevolking - christenen en moslims uit negen verschillende etnische groepen - samen te smeden tot een gemotiveerde en gedisciplineerde nationale beweging, en ontwikkelde tijdens de onafhankelijkheidsstrijd vooruitstrevende ideeën over de structuur van de nieuwe staat die het wilde stichten. Omdat de overwinning tegen de Ethiopische bezetters er kwam zonder noemenswaardige buitenlandse hulp, leek de kans groot dat het land ook grotendeels op eigen kracht die ideeën zou kunnen kunnen verwezenlijken.