Meer belastingen voor de rijken: aanvullingen bij het debat

Motieven

Laten we beginnen met de motieven. Het is geen toeval dat deze rijken (misschien op Buffett na die zijn oproep vroeger al maakte) pas nu hun goede wil tonen. Wat Lévy en anderen deden, is niet alleen verklaren dat ze best bereid zijn de hogere belastingen te betalen die Sarkozy hen hoe dan ook ging opleggen.

Net als Davignon en co. beseffen zij maar al te goed de groeiende onvrede die bij brede lagen (van onder- tot middenklasse) van de bevolking leeft met de rekening van de crisis die zij gepresenteerd krijgen. Dan maar beter nu tonen dat ook de rijken hun steentje willen bijdragen om het gat in de begrotingen te dichten, dan te wachten tot ook in Parijs en Brussel het protest escaleert.

90 % belastingen

Ten tweede. Het is in dit debat, zoals vaak, ook interessant om eens achterom te kijken. De hogere belasting voor de rijken in moeilijke tijden doet denken aan wat zich tijdens de eerste en, vooral, de tweede wereldoorlog voordeed. Om te vermijden dat de rijke fabrieksbezitters toen grove winsten zouden maken uit de oorlogseconomie terwijl de armere klassen hun levens opofferden aan het front, werden overal winstbelastingen van vaak meer dan 90% ingesteld.

Vandaag is natuurlijk niet helemaal vergelijkbaar, toch is er een zekere analogie: het zijn de kapitaalbezitters die samen met de banken werden gered in 2008, en het zou de gewone man zijn die daar de komende jaren voor moet opdraaien. Dat dit net als woekerwinsten halen uit de oorlog niet rechtvaardig is, is nogal wiedes.

Permanent

Tot slot de vraag of de hogere belastingen voor de allerrijksten een tijdelijke, dan wel permanente maatregel moet zijn. Zoals Koen Schoors in De Morgen van dit weekend al schreef, is er zowel vanuit rechtvaardigheids- als vanuit economisch efficiëntieoogpunt geen enkele reden om hogere belastingen voor de rijken in de tijd te beperken. Momenteel is ons belastingssysteem zo georganiseerd dat rijke bedrijven en personen nauwelijks belastingen betalen. Dat is niet alleen immoreel maar perst ook de middenklasse teveel uit.

Inkomensongelijkheid

Maar er is nog een reden waarom een permanente hervorming van het belastingstelsel in progressieve zin (ook door het sluiten van achterpoorten) een goede respons op de crisis is.In de jaren tachtig werd het progressieve karakter van belastingen stelselmatig teruggeschroefd. Dat gebeurde het meest extreem onder Reagan in de Verenigde Staten maar kende over de hele wereld navolging (à propos: de belastingshervorming van Reagan is één van de voornaamste oorzaken voor het schuldprobleem van de VS, het is dan ook een cynische loop van de geschiedenis dat net de Tea Party er het schuldendebat domineert).

Samen met de groei van de loonsverschillen tengevolge van de globalisering heeft dat tot steeds toenemende inkomensongelijkheid geleid. Steeds meer economen menen dat die inkomensongelijkheid een belangrijke onrechtstreekse oorzaak van de huidige crisis is geweest doordat het tot een groeimodel heeft geleid gebaseerd op krediet (voor de armen) en speculatie (voor de rijken). Een permanente progressieve hervorming van het belastingsstelsel is dus niet enkel rechtvaardig en efficiënt maar ook een goede preventieve maatregel om toekomstige crisissen te voorkomen.

Met andere woorden voldoende reden voor onze politici om in te haken op de voorstellen van Davignon en anderen, maar om deze ook te overstijgen. Een tijdelijke crisisbijdrage door de rijken om het volk te sussen is niet voldoende. Een permanente hervorming van het belastingsstelsel dat de nefaste inkomensongelijkheid die sinds de jaren tachtig is gegroeid omkeert, is een goed idee vanuit rechtvaardigheids-, efficiëntie- en crisispreventie oogpunt.

Ferdi De Ville is verbonden aan het Steunpunt Buitenlands Beleid, de Vakgroep Politieke Wetenschappen van de Universiteit Gent en actief binnen Poliargus.