Meer details over Operatie Condor

Functionarissen van de Paraguayaanse Defensoría del Pueblo, een
ombudsdienst die zich vooral met mensenrechtenzaken bezighoudt, vonden
dinsdag bij het documentatiecentrum van de Nationale Politie in Asunción
een 200-tal ingebonden dossiers met gedetailleerde informatie over de
activiteiten van de Paraguayaanse geheime dienst tijdens de dictatuur van
Alfredo Stroessner (1954-1989). Ze vormen een belangrijke aanvulling bij de
Paraguayaanse ‘archieven van de terreur’, geheime documenten van de
Paraguyaanse politie van voor de jaren 90 die een licht werpen op de enge
samenwerking tussen de geheime diensten van de dictatoriale regimes in
Argentinië (1976-1983), Brazilië (1964-1985), Bolivia (1971-1982), Chili
(1973-1990), Paraguay (1954-1989) en Uruguay (1973-1985). Die samenwerking,
die tot doel had dissidenten ook buiten de eigen landsgrenzen te arresteren
en zelfs uit de weg te ruimen, droeg de codenaam Operatie Condor.
Waarschijnlijk was de Chileense oud-dictator Augusto Pinochet het
belangrijkste brein achter de onderneming.

De Paraguayaanse archieven van de terreur werden in 1992 ontdekt door de
plaatselijke advocaat en mensenrechtenactivist Martín Almada. De
verrassende vondst deed alle overheden in Zuid-Amerika een strakkere
houding aannemen tegen de topfiguren van de vroegere regimes.

Almada bracht persoonlijk kopieën van de belastende documenten naar de
Spaanse onderzoeksrechter Baltasar Garzón toen die erin geslaagd was
Pinochet in Londen te laten arresteren en hem daarna vergeefs trachtte
uitgeleverd te krijgen aan Spanje. Ook rechters in Argentinië, Frankrijk,
Zwitserland en België hebben al geprobeerd Pinochet uitgeleverd te krijgen,
onder meer omwille van zijn verantwoordelijkheid voor Operatie Condor.
Pinochet werd inmiddels ook in Chili zelf in staat van beschuldiging
gesteld voor zijn rol bij tientallen andere ontvoeringen van en moorden op
politieke tegenstanders; het Chileense hof van beroep besliste echter dat
Pinochet niet moest terechtstaan omwille van gezondheidsredenen. Verder
maakten de opgedoken documenten ook Argentijnse en Uruguyaanse militairen
het leven zuur. In Paraguay werden aanhoudingsbevelen uitgevaardigd tegen
verscheidene belangrijke medestanders van oud-dictator Alfredo Stroessner.
Stroessner zelf, die door het Paraguayaanse gerecht beschouwd wordt als een
voortvluchtige, leeft in ballingschap in Brazilië.

Almada stelt dat de dinsdag ontdekte documenten ook ter beschikking zullen
worden gesteld van de rechters die de verantwoordelijken van Operatie
Condor achter de veren zitten. Dat is in de eerste plaats de Argentijnse
rechter Rodolfo Canicoba Corral, die vorig jaar de voormalige Argentijnse
dictator Jorge Rafael Videla berechtte voor de ‘verdwijning’ van 72
buitenlanders in Argentinië tussen 1976 en 1983. Canicoba Corral heft ook
de uitlevering gevraagd van Stroessner en van de voormalige Chileense
veiligheidschef Manuel Contreras.

De documenten die dinsdag in Asunción werden gevonden, maken ook duidelijk
dat de geheime dienst van Stroessner bleef doorwerken nadat hun baas in
februari 1989 van de macht was verdreven door een staatsgreep van zijn
schoonzoon Andrés Rodríguez. Bezigheden als het bespioneren van politieke
bewegingen en activisten werden voortgezet tot oktober 1990, gedurende de
hele overgangsperiode naar de democratie.