“Meer produceren is geen antwoord op de voedselcrisis”

Pimbert is directeur van de afdeling Landbouw en Biodiversiteit van het in Londen gevestigde Internationale Instituut voor Milieu en Ontwikkeling (IIED). Op de site van deze in Londen gevestigde denktank zijn de eerste drie hoofdstukken te lezen van Towards Food Sovereignty, waarin Pimbert zijn kritiek uiteenzet op de manier waarop de wereldmarkt voor landbouwproducten functioneert.
De huidige voedselcrisis is volgens hem “kunstmatig” en kan worden voorkomen door de landbouwproductie opnieuw te lokaliseren, eerst op familiaal en later op regionaal niveau. Hij baseerde zijn onderzoek onder meer op gesprekken met traditionele boeren en herders uit de hele wereld. IPS-correspondent Stephen Leahy sprak met Pimbert in Londen.
IPS: Veel politici en instellingen roepen op tot een hogere voedselproductie als antwoord op de crisis. Wat denkt u daarvan ?
Michael Pimbert: Het is een hardnekkig mythe dat er niet genoeg te eten is voor iedereen. De oogsten zijn groot genoeg om iedereen te voeden. Waar het om draait is de voedselverdeling en inkomensongelijkheid.
De FAO (de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties) en de CGIAR (Consultative Group on International Agriculture and Research, een internationale koepel voor landbouwonderzoek, nvdr.) dringen aan op onderzoek om de opbrengsten per hectare te verbeteren. Dat is een variatie op hetzelfde thema. Niemand onderzoekt wie precies toegang heeft tot land en voedsel. Het is gemakkelijker over een technologische oplossing te praten dan over het grote plaatje. We moeten op zoek gaan naar manieren om de voedselproductie in de wereld te verbeteren, vooral voor gemarginaliseerde bevolkingsgroepen.
Wat zijn lokale voedselsystemen ?
Lokale voedselsystemen beginnen op gezinsniveau en breiden zich uit tot de buurt, de gemeente en de regio. Naast lokale voedselproductie gaat het om de verwerking van voedsel, de voedselverdeling, de toegang tot het land en het gebruik ervan, recyclage en afvalverwerking. Er zijn veel verschillende lokale voedselsystemen, die de basis vormen voor het overleven, de cultuur en het welzijn van honderden miljoenen mensen, meestal in ontwikkelingslanden.
Wat zijn de voordelen van lokale voedselproductie ?
Ze zijn democratischer, omdat ze onder directe controle staan van de burgers. Ze zijn ecologischer en passen zich makkelijker aan wijzigende omstandigheden aan. Ze zorgen er ook voor dat het geld binnen de gemeenschap blijft en genereren lokaal inkomen. Even belangrijk is dat ze bijdragen tot culturele diversiteit. Voedsel is tenslotte een culturele zaak.
Wat moet er gebeuren om de lokale voedselsystemen te versterken ?
Regeringen, multinationals en andere elites marginaliseren of bedreigen deze systemen en hun ecologische grondslag. Dertig jaar neoliberaal beleid heeft de lokale voedselvoorziening vernietigd door massaal gesubsidieerde landbouwproducten uit rijke landen te dumpen op de markten van arme landen.
Hoe kan een lokaal voedselsysteem worden hersteld, bijvoorbeeld in Haïti waar onlangs voedselrellen waren ?
Eerst moet er gekeken worden naar de maatregelen die in de weg staan van lokale voedselsystemen. Een halt toeroepen aan de import van goedkoop gesubsidieerd voedsel is zo’n eerste stap. Er moet op nationaal en internationaal vlak werk worden gemaakt van voedselsoevereiniteit in samenwerking met sterke lokale organisaties.
In veel arme landen is het absoluut noodzakelijk dat de landbouwsector wordt beschermd. India is een interessant voorbeeld, omdat het het mantra van de open markten, zoals verdedigd door de Wereldhandelsorganisatie, verwerpt en zelf de controle in handen neemt over zijn voedselveiligheid.
Wat bedoelt u precies met voedselveiligheid ?
Voedselveiligheid is het recht van de mensen om zelf te beslissen over hun voedsel en hun landbouw. Het gaat erom opnieuw te zorgen voor een diversiteit aan autonome voedselsystemen gebaseerd op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en ecologische duurzaamheid.
Wat is de impact van de stijgende energieprijzen op de landbouw ?
De industriële landbouw is zwaar afhankelijk van goedkope energie. Er zijn tien tot vijftien eenheden energie nodig om één energie-eenheid aan voedsel te creëren. Lokale voedselsystemen springen veel doeltreffender met energie om. De hoge prijzen kunnen regeringen helpen om dit in te zien.
Om de uitdagingen voor de volgende generaties aan te gaan, moet de landbouw volledig worden omgegooid. Het is onvoldoende te morrelen in de marge van een systeem dat niet duurzaam is. We moeten streven naar een transformatie waarbij naast voedsel ook cultuur, ecologie en inkomens betrokken worden.
Wat wilt u met uw boek bereiken ?
Ik hoop het debat aan te wakkeren en de mensen te doen inzien dat er op alle niveaus een transformatie moet komen. Hopelijk denken de mensen er grondig over na en zetten ze zich in voor verandering.