Menchú geeft Guatemalaanse indianen stem bij verkiezingen

“Indianen hebben nu niet alleen de kans om te stemmen, maar ook om macht uit te oefenen”, zei Menchú gisteren (28 augustus) tijdens een persconferentie met buitenlandse correspondenten. De 48-jarige inheemse activiste won in 1992 de Nobelprijs voor de Vrede en richtte de Winaq-beweging op, die de ambitie heeft uit te groeien tot een politieke partij. Menchú stapte in de race om het presidentschap met zakenman Luís Fernando Montenegro als running mate. De verkiezingen in Guatemala zijn op 9 september.
Menchú en Montenegro krijgen steun van een coalitie van Winaq en de centrumlinkse partij Encuentro por Guatemala, aangevoerd door Nineth Montenegro, wetgever en oprichter van de mensenrechtenorganisatie Wederzijdse Steungroep (GAM).
Uit een recente opiniepeiling van het dagblad Prensa Libre bleek dat Menchú, de enige vrouw onder veertien kandidaten, met 2,42 procent op de vijfde plaats staat.
Álvaro Colom, kandidaat van de centrumlinkse Nationale Unie van Hoop (UNE), voert de peiling aan met 22 procent van de stemmen. Daarna volgde de gepensioneerde generaal Otto Pérez Molina van de rechtse Patriottische Partij (PP) met 17,5 procent. Alejandro Giammattei van de regerende centrumrechtse Grote Nationale Alliantie (GANA) scoorde 7,67 procent.
Menchú’s kandidatuur is van groter belang dan de uitkomst van de verkiezingen, zeggen politieke analisten. “Hoewel ze waarschijnlijk een bescheiden aantal stemmen zal krijgen, laat haar kandidatuur zien dat het systeem dat vanouds gedomineerd werd door criollos (mensen van Europese afkomst, red.), langzaam openbreekt”, zegt Manfredo Marroquín, hoofd van het Centraal-Amerikaanse Instituut voor Politieke Studies (INCEP).
“Wij zijn de stem van de duizenden mensen die het zwijgen is opgelegd, die geen ruimte krijgen in het systeem en alleen maar kunnen doen wat hun gezegd wordt”, zei Menchú, die benadrukte dat ze de enige vrouwelijke kandidaat is een racistisch land dat mensen uitsluit en gekenmerkt wordt door een machocultuur.
Volgens officiële cijfers is 40 procent van de bevolking van Guatemala inheems. Niet-gouvernementele organisaties denken dat 65 procent een realistischer cijfer is. Menchú stelde dat ze slachtoffer is van een lastercampagne van haar tegenstanders en dat de andere partijen “ons van alle kanten bestoken”. Dat zou onder meer gebeuren door het verwijderen van verkiezingsposters op sommige plaatsen.
Menchú kent de noden van de Maya-bevolking, zegt Margarita Lares, een 54-jarige inheemse. “Ze zet zich in voor de inheemse bewoners.” Lares kwam vanuit Tecpan, in het westen van het land, om de laatste campagne-bijeenkomst afgelopen zondag bij te wonen.
“We willen dat indianen mee kunnen doen in de politiek, we streven naar een multiculturele democratie”, zegt Winaq-lid en parlementskandidaat Otilia Lux. Van de 158 afgevaardigden in het Guatemalaanse parlement zijn er 13 inheems. De meeste leden van Winaq, wat in de taal Quiché ‘balans en integriteit’ betekent, zijn van inheemse afkomst.
Sommige analisten vergelijken Menchú met de inheemse Boliviaanse president Evo Morales en de Venezolaanse president Hugo Chávez. Lux, minister van Cultuur en Sport tijdens de regering van Alfonso Portillo (2000-2004), vindt die vergelijking niet terecht. “Wij willen voornamelijk een nationaal platform dat niets van doen heeft met Morales of Chávez, hoewel we hun politiek wel volgen om ervan te kunnen leren.”