Mexicaanse oppositie en proteststemmen winnen verkiezingen

De PRI, die van 1929 tot 2000 het land bestuurde, droomt weer van vroegere tijden. Met 97 procent van de stemmen geteld gaat ze in de Kamer van Volksvertegenwoordigers van 106 naar 233 zetels. De Kamer telt 500 zetels.
Als de PRI zijn traditionele alliantie met de Groene Partij handhaaft – de groenen gingen van 17 naar 22 zetels – dan heeft de PRI de meerderheid. Dat is een zware klap voor de Nationale Partij van de Actie (PAN) van president Felipe Calderón, die 60 zetels verliest en er nauwelijks 146 overhoudt.
Ook van 1.128 regionale en lokale mandaten waarvoor zondag gestemd werd, haalde de RPI de meeste binnen.
De linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD), die in 2005 nog de tweede grootste partij werd met 127 zetels, zakte naar de derde plaats met 72 zetels. De partij is sterk verdeeld tussen leider Jesús Ortega en voormalig presidentskandidaat Andrés López Obrador.

Ongeldige stemmen

Maar de overwinning van de PRI is niet het enige opmerkelijke resultaat. Nauwelijks 55 procent van de 77 miljoen kiezers kwam opdagen. Zes procent stemde ongeldig, dubbel zoveel als bij de vorige verkiezingen. Dat is een gevolg van de oproep van meer dan veertig ngo’s om ongeldig te stemmen uit protest tegen de manier waarop de traditionele partijen aan politiek doen.
“Onder elkaar vieren of betreuren ze de resultaten”, zegt studente Paula Mondragón, die zich heeft aangesloten bij de Nationale Beweging voor de Ongeldige Stem. “Hopelijk kijken ze verder en begrijpen ze dat de ongeldige stemmen en de lage opkomst een sociale afwijzing betekenen en dat er veranderingen nodig zijn die de democratie inhoud geven.”

Vernieuwde partij

Toen de PRI in 2000 de presidentsverkiezingen verloor, voorspelden sommige analisten dat de partij zou verdwijnen. Vandaag staat ze er weer helemaal.
Met de overwinning van de PRI heeft de kiezer de regering van de PAN willen afstraffen, “vooral door de economische crisis”, maar ook “de institutionele ramp” waarin de linkse PRD is beland, heeft een rol gespeeld, zegt politicoloog Esperanza Palma Cabrera van de Universidad Autónoma Metropolitana. De Mexicaanse economie zal dit jaar wellicht 8 procent krimpen, het ergste cijfer in tientallen jaren. Bovendien kreunt het land onder een niet te stoppen golf van geweld als gevolg van de drugshandel.
Maar de PRI heeft het succes ook aan haar eigen strategie te danken. Ze presenteerde zich als een vernieuwde partij, een partij die niets meer te maken heeft met de corruptie waarmee ze vaak werd geassocieerd in de zeventig jaar dat ze aan de macht was. “We bouwen aan de PRI van de 21ste eeuw”, was het campagnethema.
Over drie jaar kiest Mexico een nieuwe president, drie jaar waarin nog veel kan gebeuren, maar op dit moment is de PRI weer de grootste partij van het land en zijn de PAN en PRD sterk verzwakt, stelt Palma Cabrera vast.
Volgens opiniepeilingen heeft Enrique Peña, gouverneur van de deelstaat Mexico, de beste papieren om voor de PRI een gooi te doen naar het presidentschap.

Minder parlementsleden

De oproep om ongeldig te stemmen werd in februari door enkele Mexicanen gelanceerd via blogs, YouTube en sociale netwerksites zoals Facebook en MySpace. Het initiatief sloeg meteen aan.
De Nationale Beweging voor de Ongeldige Stem eist onder meer een vermindering van het aantal parlementsleden, een verlaging van de partijfinanciering en de mogelijkheid om de bevolking te raadplegen via bijvoorbeeld referenda.