Michel zal moeten knokken voor extra bevoegdheden

Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Betrekkingen zijn twee compleet verschillende beleidsterreinen. Poul Nielson, de huidige Commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire hulp, ondervond de voorbije jaren meermaals aan den lijve hoe ver de doelstellingen uit mekaar kunnen liggen. Chris Patten, de commissaris voor van Extern Beleid (vanaf 1 november heet die post Buitenlandse Betrekkingen) fietste regelmatig door Nielsons beleidsdomein.

Net als zijn voorganger zal Michel niet verantwoordelijk zijn voor de relaties met alle ontwikkelingslanden. Nielson staat enkel in voor de betrekkingen met de 77 zogenaamde ACP-landen, voormalige koloniën in Afrika, de Cariben en de Stille Zuidzee. De betrekkingen met andere landen zijn voor rekening van Patten - en vanaf 1 november voor zijn opvolgster Benita Ferrero-Waldner.

Eurostep, het netwerk van Europese Noord-Zuidngo’s, vindt dat Michel moet kunnen praten met alle ontwikkelingslanden. De ngo’s pleiten al jaren voor een sterkere ontwikkelingscommissaris. Maar na de debatten in het Europees parlement vreest Eurostep dat het onder commissievoorzitter José Manuel Barroso niet tot een bevoegdheidsuitbreiding zal komen.

Als alles bij hetzelfde blijft, zien Michels bevoegdheden er als volgt uit: het Europese beleid voor ontwikkelingssamenwerking zal hij uitvoeren via het gelijknamige directoraat-generaal (DG) en voor Humanitaire Hulp moet hij toezicht uitoefenen op ECHO, de dienst humanitaire zaken van de Commissie.

Simon Stocker, de directeur van Eurostep, vindt die structuur problematisch. Het directoraat-generaal ontwikkelingssamenwerking is niet verantwoordelijk voor de relaties met de ontwikkelingslanden buiten de ACP-groep. De relaties van de EU met andere ontwikkelingslanden worden bijgevolg gedicteerd door andere belangen dan ontwikkeling, zegt Stocker. Eén van de gevolgen is dat er minder hulp vloeit naar armoedebestrijding. In 1990 ging 70 procent van de Europese hulp nog naar de armste landen, zo stelde de Britse regering begin dit jaar vast in een rapport. In 2002 ging bijna de helft van de totale Europese hulp naar midden- en zelfs hoge-inkomenslanden.

De invloed van de commissaris voor Externe Relaties werd nog versterkt met de oprichting van EuropeAid in 2001. Dat orgaan kijkt toe op alle Europese buitenlandse hulp. EuropeAid staat onder toezicht van een raad van vijf commissarissen. Patten tekent als voorzitter de beleidslijnen uit en Nielson oefent als secretaris toezicht uit op de werking ervan. Maar het is de eerste die de lakens uitdeelt. Voor een select publiek van ngo’s omschreef Nielson in februari zelf zijn positie in de raad als een slechte grap.

Die slechte grap zal blijven duren onder Barroso’s nieuwe commissie, zegt Stocker. Benita Ferrero-Waldner wordt vanaf 1 november als nieuwe commissaris niet alleen verantwoordelijk Buitenlandse Betrekkingen, zij zal ook haar zeg hebben over EuropeAid en over de relaties met de ontwikkelingslanden buiten de ACP. (MM/PD)