Midden-Amerikaanse migranten krijgen adempauze in Mexicaanse hel

De stroom migranten uit Midden-Amerika die via Mexico de VS proberen te bereiken, is de laatste tijd afgenomen. Per jaar ondernemen ongeveer een half miljoen mensen de barre tocht, schat de Mexicaanse Mensenrechtencommissie. In 2007 werden in Mexico 120.000 Midden- en Zuid-Amerikanen opgepakt die het land probeerden te doorkruisen. Een jaar eerder waren dat er 60.000 meer, in 2005 zelfs 120.000 meer. De terugloop heeft waarschijnlijk te maken met de strengere bewaking van de Amerikaanse grens, en ook met de economische moeilijkheden in de VS, die migratie nu minder aantrekkelijk maken.
In het zuiden van Mexico is ook het aantal misdaden waarvan migranten het slachtoffer worden teruggelopen, zegt de katholieke priester Alejandro Solalinde, die een opvanghuis voor migranten beheert in Ixtepec. In die stad in de zuidelijke deelstaat Oaxaca komen goederentreinen uit Guatemala aan die op weg zijn naar het noorden van Mexico. Met die treinen reizen ook veel migranten mee.

Tocht door de hel

“Tot maart hoorden we hier elke dag hetzelfde liedje: de migranten die door Mexico trekken, worden massaal het slachtoffer van overvallen en mishandeling”, zegt Solalinde. Volgens hem krijgt twee derde van de Midden-Amerikanen die door Ixtepec trekken te maken met diefstal of afpersing; één op de tien wordt seksueel misbruikt. In april kwamen er volgens hem opeens minder klachten binnen en ook de misdaden zelf lijken te zijn teruggelopen.
Die maand schortte het Nationaal Instituut voor de Migratie (INM) zijn toezicht over Ixtepec en omgeving op, nadat op 31 maart een 90-tal Midden-Amerikanen mishandeld was door Mexicaanse mariniers bij controles in het gebied. De zaak wordt nu onderzocht. “Iedereen kan zelf zijn conclusies trekken uit de terugloop van het aantal voorvallen sindsdien”, zegt Solalinde.
Het is bekend dat niet alleen bendes de kwetsbare migranten uit de buurlanden belagen; ook ambtenaren en de Mexicaanse ordediensten zien er een gemakkelijke prooi in. “Als ze in Mexico aankomen, worden ze niet meer gezien als mensen, maar wel als een bron van inkomsten of als handelswaar”, legt Solalinde uit. Diplomaten uit de buurlanden, de Mexicaanse Mensenrechtencommissie en hulporganisaties klagen die toestanden al jaren aan, maar veranderd is er nog niet veel.
Solalinde denkt dat de huidige daling van het aantal voorvallen van korte duur zal zijn. “Het lijkt alsof de bendes met vakantie zijn. Maar het INM heeft aangekondigd dat ze haar controles spoedig weer opneemt.”
De mensensmokkel doorheen Mexico is een winstgevende zaak. Volgens de Mensenrechtencommissie betaalt elke migrant 2.500 tot 10.000 euro aan coyotes, de mensensmokkelaars waarop ze een beroep doen. Onderbetaalde ambtenaren en leden van de ordediensten zijn uit op een deel van dat geld. De meeste gevallen van diefstal en misbruik blijven ongestraft.