Midden-Oosten wacht op duidelijke woorden van Obama

Obama ontvangt de koning Abdullah dinsdag; vrijdag ziet hij Netanyahu. Zijn toespraak over het Midden-Oosten valt daar net tussen, op donderdag.

De Amerikaanse president staat onder druk om de houding van zijn land te verduidelijken tegenover de revoluties die op zoveel plaatsen in de Arabische wereld bezig zijn. Volgens critici heeft Obama gewoon geen antwoord op die gebeurtenissen. “We hebben een bredere strategie nodig over hoe we de zaken gaan aanpakken in het Midden-Oosten, maar die is er blijkbaar niet”, zei de voormalige Amerikaanse VN-ambassadeur John Bolton, een medewerker van Obama’s voorganger Geroge W. Bush, onlangs in een interview met Fox News.

Maar de vraag die waarnemers vooral bezig houdt, is of en hoe Obama zal ingaan op het gestokte vredesproces tussen Israël en de Palestijnen.

“Je kan de Palestijnse strijd tegen de bezetting en kolonisering door Israël niet los zien van de opstanden tegen autocratische regimes in de Arabische wereld”, zegt Stephen Zunes, een docent en expert Amerikaanse buitenlands beleid aan de Universiteit van San Francisco.

Obama wordt gedwongen ten minste gedeeltelijk in zijn kaarten te laten kijken nu zijn speciale gezant voor het Midden-Oosten, George Mitchell, vrijdag officieel zijn taak neerlegt. Bovendien heeft de door de VS gesteunde Palestijnse Autoriteit zich eerder deze maand verzoend met Hamas, de islamistische beweging die het voor het zeggen heeft in de Gazastrook. De VS beschouwen Hamas als een terroristische organisatie, maar wat betekent dat in de nieuwe constellatie? Intussen dringen Arabische regeringen en Amerikaanse vredesgroepen erop aan dat Obama het vredesproces nieuw leven inblaast.

Osama-effect

Sommige waarnemers denken dat Obama kan profiteren van het krediet dat hij gewonnen heeft met de uitschakeling van Al Qaeda-leider Osama bin Laden. Benjamin J. Rhodes, een van de adjunct-veiligheidsadviseurs van Obama, vertelde de New York Times dat de kernboodschap van de toespraak van Obama zal luiden dat Bin Laden het verleden is, en dat wat er nu in de Arabische wereld gebeurt de toekomst. Maar om die boodschap geloofwaardig te doen overkomen, moet de Amerikaanse president het volgens veel waarnemers ook over de relatie tussen Israël en Palestina hebben.

“Als Obama de loftrompet steekt over de Arabische lente in Noord-Afrika zonder de Arabische winter in het westen van Azië te vermelden, zal hij in geen van de twee gebieden geloofwaardig overkomen”, zegt Chas Freeman, een voormalige Amerikaanse ambassadeur in Saoedi-Arabië. “Als hij geen verklaring geeft voor het mislukte vredesproces en het ontslag van George Mitchell, zal hij gewoon de diplomatieke irrelevantie van de VS bevestigen op een moment dat de algemene vergadering van de VN zich opmaakt om de Palestijns-Israëlische zaak in september te behandelen.” De Palestijnen stellen alles in het werk om de VN dan te doen stemmen over de oprichting van een Palestijnse staat.

Toch gaan de meeste waarnemers ervan uit dat Obama donderdag geen nieuw plan zal voorleggen voor vrede tussen Israël en de Palestijnen. Daarvoor zou het wachten zijn tot augustus, al is dat al akelig dicht bij de algemene vergadering van de VN.