Migratie blijft taboe in onderhandelingen over mondialisering

Volgens een studie van CEPAL zijn tien procent of 15 miljoen van de 150 miljoen migranten in de wereld Latijns-Amerikanen. Als je daar de niet-geregistreerde migranten bijtelt, zijn het er waarschijnlijk meer dan 20 miljoen. In totaal zijn 3,5 procent van de 6,3 miljard aardbewoners migranten.

Dat aantal ligt veel lager dan een eeuw geleden, zo stelt de Villa. De Chileen berekende dat bij de vorige eeuwwissel ongeveer 10 procent van de wereldbevolking migranten waren. Tussen 1870 en 1914 was migratie een “centrale component” van de eerste fase van de mondialisering, aldus Villa. Europa wist zich te ontwikkelen zonder al te grote interne ongelijkheden omdat het zijn bevolkingsoverschot vrij kon uitvoeren naar andere continenten.

In de huidige fase van economische internationalisering lopen de migratiestromen in omgekeerde richting, van zuid naar noord, maar blijven de grenzen gesloten. Dat leidt volgens Villa tot contradicties in de ontwikkeling van de mondialisering. Voor financiën, goederen, ideeën en kennis worden de grenzen uitgegomd, maar de beperkingen in het vrij verkeer van arbeidskrachten blijven of worden nog versterkt.

“Toch blijven mensen migreren, omdat er in de landen van bestemming nu eenmaal vraag is naar arbeidskrachten. Die realiteit willen de tegenstanders van het opheffen van de barrières niet onder ogen zien”, stelt Villa. De bevolking in de industrielanden vergrijst aan een snel tempo waardoor een tekort ontstaat aan arbeidskrachten, al was het maar om voor de groeiende groep hulpbehoevende bejaarden te zorgen. Wanneer in die omstandigheden de migratiebeperkingen niet worden opgeheven, zal de illegale immigratie enkel toenemen.

Villa pleit daarom voor een “transparante” behandeling van het migratiefenomeen. Net als bij andere mondialiseringsfenomenen is de moeilijkheid dat het gaat om een internationaal verschijnsel dat geregeld wordt door nationale wetten. Een oplossing is daarom afhankelijk van onderhandelingen op multilateraal, regionaal en bilateraal vlak. De afspraken over handel, milieu, drugs, wapenhandel, financiering en technologie moeten dringend worden aangevuld met een akkoord over vrij personenverkeer.

De CEPAL heeft berekend dat migranten uit Caribische en Latijns-Amerikaanse landen elk jaar 17.000 miljoen dollar naar hun thuisland sturen. De grootste begunstigde is Mexico, met een jaarlijks inkomen van 7.000 miljoen dollar, goed voor 1,1 procent van het bruto nationaal product. Kleine landen als Ecuador, Jamaica, El Salvador, Nicaragua en de Dominicaanse Republiek zijn nog meer afhankelijk van geld uit het buitenland. De bijdrage van migranten varieert er tussen acht en veertien procent.

De Verenigde Staten zijn het grootste land van bestemming van migranten uit Latijns-Amerika. In 2000 werden er 35,3 miljoen Latino’s geteld.
De migratiestromen tussen Latijns-Amerikaanse landen onderling zijn grondig verstoord door de crisissen in Argentinië en Venezuela. Argentinië was een populaire bestemming voor mensen uit de buurlanden omdat het economisch erg ontwikkeld en gastvrij was. Door de economische crisis in hun land gaan de Argentijnen nu echter zelf hun geluk beproeven in het buitenland. Het regionale migratiepatroon is er een van korte maar krachtige bewegingen geworden in functie van economische en politieke moeilijkheden. Een devaluatie van de munt volstaat soms al om mensen te doen uitwijken.