Mijn vriend of mijn vijand?

MO* was bij hen te gast op donderdag 16 augustus en sprak met enkele deelnemers over het conflict, hun actieplannen en de hoop op vrede.
Youth Energy four Peace, YEP, zo werd het kind gedoopt. Geboren uit het project Samen in Zee, dat de afgelopen jaren in Nederland werd georganiseerd, wil dit YEP-kamp woorden in daden omzetten. Waar het de vorige jaren vooral om het conflict ging, draait het nu om de training en de concrete acties die uit de opleidingsweek moeten voortvloeien.  

Verhalen uit eerste hand

De 29 deelnemers komen uit Israël, de Westbank, Nederland en België. Enkelen kennen elkaar al van op Samen in Zee, maar voor sommigen is het de eerste keer dat ze oog in oog staan met de andere partij, zeg maar `de vijand`. Maar dat doet niets af aan de sfeer op het kamp. Na het middageten zitten de jongeren gezellig keuvelend in de zetel van het salon, of maken ze samen muziek. En gesprekstof is er genoeg.
“Ik ben hier om mijn verhalen met anderen te delen”, vertelt de 19-jarige Suad uit Ramallah. Ook de Israëliër Yuval (26) ziet de week als een belangrijke gelegenheid om informatie uit te wisselen: “Hier ontmoet ik Palestijnen en ze worden zelfs mijn vrienden. Bovendien vertellen ze over de bezetting en hoe het voelt om die dagelijks mee te maken”.
Voor Maarten uit Leuven (23) is de trainingsweek dan weer een ideale manier om getuigenissen uit eerste hand bijeen te sprokkelen.“Iets lezen op Wikipedia is helemaal anders dan een verhaal horen vertellen door iemand die het zelf heeft meegemaakt. De verhalen hier worden ook niet gefilterd door de media”, zegt Maarten.  

“Het conflict is nooit ver weg”

Na de middagbreak worden de voorbereidingen van de presentatiedag op zaterdag besproken. An, de coördinatrice van deze ‘toonnamiddag’, overloopt de taken en vraagt naar de vorderingen. Het lijkt alsof sommigen aan een siësta toe zijn, want echt vlot loopt het niet. Maar wanneer An bij de geplande politieke discussie aanbelandt, schieten er velen plots wakker en weerklinken hevige stemmen.
Over welke thema’s er nu aan bod moeten komen, of het echte conflict uit de weg moet worden gegaan of niet, wie er zaterdag in het panel zit, etc. “Ik denk dat we een goede discussie kunnen hebben zonder elkaar te doden”, roept er iemand. Algemeen gelach en iedereen ontspant zich terug. 
“Het conflict is inderdaad nooit ver weg”, vertelt Emilie van Laer, de organisatrice van het kamp. “En dat zorgt soms voor een dilemma: geven we voorrang aan de gesprekken over het conflict of willen we de training laten vooruitgaan? Eigenlijk is het conflict de rode draad waar gedurende de vrije tijd uitvoerig wordt op ingegaan, maar als er tijdens de trainingssessies een debat opborrelt, gaan we dat zeker niet uit de weg”, aldus Emilie.
Toch hebben sommige deelnemers het moeilijk met de plaats die het conflict tijdens de week inneemt. “Ik heb nog niet veel de kans gehad om me uit te drukken als Palestijnse”, vindt Suad. “Hopelijk kan dat wel tijdens de presentatiedag, ik kijk er alvast naar uit.”
“Het is heel begrijpelijk dat de Palestijnen meer behoefte hebben om over het conflict te praten”, zegt Yuval. “Ze komen hier met een nationalistische agenda en dat is heel logisch met het leed dat ze dagelijks over zich heen krijgen. Ik vertegenwoordig mezelf en niet mijn afkomst. Dat is een groot verschil.” 
“Je merkt wel dat er soort van politieke correctheid van de Israëlische groep uitgaat. Tijdens de culturele voorstelling dinsdagavond bijvoorbeeld kwamen de Palestijnen rijkelijk opzetten met traditionele klederdracht en plaatselijke producten. Wij Hollanders vertelden dat we van kaas hielden enzovoort”, vertelt Rugiero uit Amsterdam (23). “Je zou dan van de Israëliërs verwachten dat ze met hun Davidster of hun vlag pronken, maar ze hielden het heel pover met enkele brave liedjes”, lacht Rugiero.

‘Kankerdetector’

Tijdens de late namiddag zitten alle deelnemers opeen gepropt in één van de lokalen voor de laatste sessie project management van de dag, geleid door twee olijke Belgische trainers. In kleine groepjes zitten de jongeren over de tafels heen gebogen. De opdracht luidt: de problemen in en rond het conflict identificeren en determineren. Er wordt luid en ernstig gediscussieerd, want problemen zijn er blijkbaar genoeg. 
“Wist je dat er heel veel vrouwen en kinderen in de gevangenissen opgesloten zitten en dat ze slecht behandeld worden”, begint Abeer uit Palestina te vertellen. “Vrouwen worden met hun benen omhoog gehangen, anderen bevallen ter plaatse en moeten hun kinderen jaren in de gevangenis opvoeden. De douches zijn slechts gaten in de muur en de straal is ofwel hard en heet, ofwel slechts een druppel”, fluistert Abeer tijdens de workshop.
“Soms geven de bewakers collectieve straffen en spuiten ze met een waterkanon zodat de kleren aan de huid plakken en de huid er mee afkomt zodra de kleren uitgaan. Maar ik vrees ergere dingen dan de gevangenis”, voegt Abeer er moedig aan toe. 
Ook de controleposten komen veel aan bod tijdens de probleemanalyses rond mobiliteit. “Ik ben uren onderweg naar mijn universiteit, terwijl het gebouw slechts op 15 minuten van mijn huis ligt”, zegt Suad. “En de vaste controleposten zijn dan nog de ergste niet. Als de Israëlische soldaten een erkende post verwijderen, plaatsen ze er tien vliegende controleposten bij. Een soldaat kan plots beslissen om ergens gedurende enkele uren een controlepost neer te poten.”

Luchthaven

Het ontbreken van een luchthaven in de Palestijnse gebieden, breekt vele Palestijnen zwaar op. “We zijn twee slapeloze dagen onderweg geweest om hier te geraken. Aan de grensovergang met Jordanië moesten we door een soort van metaaldetector, maar die zou kanker kunnen veroorzaken”, getuigt Suad. “En dagelijks passeren er mensen, dikwijls dezelfde, door die illegale machine.”
Dat educatie een belangrijke probleem vormt, daar zijn vele deelnemers het over eens. “In de opvoeding worden de tegenstanders aan beide kanten ‘gedemoniseerd’”, vindt Yuval. Rana (21), een Palestijnse uit Israël, kaart bovendien de 40-jarige onderwijsachterstand van de Palestijnen in de Israëlische gebieden aan.

Persoonlijk vredesplan

Geen woorden maar daden, luidt de slogan van YEP. Wat moet er volgens de deelnemers dan gebeuren om het conflict te beëindigen? “De bezetting moet stoppen, dat is duidelijk”, meent Suad. “Maar dan is het nog de vraag of de Palestijnen het verleden kunnen vergeten en met Israël willen samenleven. Ik kan misschien mijn leed opzij zetten, maar zal mijn kleine zus, die tijdens de tweede intifada is geboren, dat ook kunnen?”
“Aan tafel had er iemand een ‘vredesidee’ over de muur die in opbouw is, een idee waar ik me misschien wel in kan vinden”, vertelt Maarten. “Als je een muur plaatst tussen twee volken die vechten en je zorgt ervoor dat ze elkaar een tijd lang niet zien, halen ze die muur later misschien wel naar beneden en vragen ze zich af waarom hij er eigenlijk stond.”
Voor Yuval bepaalt de combinatie van een diepe angst voor terrorisme en het gebrek aan empathie met de andere partij, de politiek van zijn land Israël. Zijn ambitieus en opmerkelijk actieplan mikt op een breed publiek en wil met een realityshow op de nationale televisie een soort van empathisch bewustzijn kweken. “Ik wil Israëliërs en Palestijnen samen op één eiland plaatsen, zodat de kijkers de kans krijgen om zich te identificeren met een Palestijn. Dat gebeurt nooit op de televisie”.

“Elke Israëliër zou dit moeten doen”

Op de vraag of een week als deze nu echt een concreet verschil kan maken, klinkt het volmondig “ja”. Er is veel potentieel en er worden netwerken uitgebouwd tussen de verschillende landen en regio’s, vertelt Emilie. Bovendien, vindt Maarten, zijn de meeste deelnemers al intensief bezig met projecten en kan de training deze projecten versterken.
Maar voor Yuval is de verandering van het beeld over ‘de ander’ cruciaal. “Ik kan de situatie nu beter vanuit het perspectief van de Palestijnen bekijken en dat heeft mijn leven veranderd”, vertelt Yuval. “Elke Israëliër zou aan dit kamp moeten deelnemen.”