Militaire hulp aan Latijns-Amerika sterk in de lift

De Amerikaanse militaire hulp aan Latijns-Amerika neemt al sinds 2000 sterk toe. Vorig jaar kreeg de regio 860 miljoen dollar aan militaire hulp. Dat komt in de buurt van de 921 miljoen dollar die Washington in hetzelfde jaar uittrok voor economische en humanitaire hulp.

In 2003 trainde het Amerikaanse leger 22.855 Latijns-Amerikaanse soldaten, 50 procent meer dan het jaar voordien. In Colombia werden 13.000 militairen opgeleid. Dat betekent dat de VS in dat land meer soldaten opleidde dan in Irak en Afghanistan.

Nooit kreeg Latijns-Amerika zoveel militaire steun. Zelfs tijdens de Koude Oorlog maakte de Amerikaanse militaire steun nooit meer uit dan een derde van de economische steun. Als de huidige stijging doorgaat, geeft Washington straks meer uit aan militaire steun, voorspelt een rapport dat werd uitgebracht door het Washington Office on Latin America (WOLA), de Latin America Working Group (LAWG) en het Centre for International Policy (CIP).

Volgens het rapport ‘Trends in Amerikaanse militaire programma’s in Latijns-Amerika’ past de stijgende militaire steun in een vernieuwd Latijns-Amerikabeleid. Volgens de auteurs tekent het Amerikaanse leger en met name Southcom (een commando binnen het Amerikaanse leger dat zich toelegt op Latijns-Amerika) daar nu de belangrijkste krijtlijnen van uit. Southcom heeft een groter budget voor de regio dan het ministerie van Buitenlandse Zaken en andere overheidsinstanties in de VS.

Het vernieuwde beleid vertrekt van een aantal nieuwe doctrines en doelstellingen. Efficiënte soevereiniteit is er zo eentje: Latijns-Amerikaanse landen moeten aangemoedigd worden tot volledige controle over alle gebieden binnen hun grenzen. Niet beheerde ruimtes kunnen immers een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Een stuk jungle kan bijvoorbeeld een vrijhaven worden voor drughandelaars en terroristen. Uit de beleidsnota’s van Southcom-commandant generaal James Hill blijkt ook dat Washington de legers in de regio wil aanzetten tot bestrijding van ‘radicaal populisme’ en straatbendes.

Volgens de onderzoekers bemoeit Washington zich daardoor met de interne politieke keuken in de regio. De Amerikaanse militaire programma’s stimuleren de legers in Latijns-Amerika om een interne rol te spelen die normaal is weggelegd voor burgers. Misdaadbestrijding, wegenbouw, milieubescherming: het worden allemaal militaire taken. Het meest sprekende voorbeeld van die grensvervaging is opleiding van 2000 Colombiaanse en 100 Panamese agenten. Zij kregen in 2003 een militaire gevechtstraining van de Amerikaanse Special Forces.

De scheidingslijn tussen leger en politie wordt steeds vager. Een gevaarlijke ontwikkeling gezien de recente geschiedenis van Latijns-Amerika, stelt het rapport. Dat bedreigt de kern van de democratie, zeker in landen waar de overgang van een militaire dictatuur nog aan de gang is, zegt Joy Olson, de directeur van WOLA. Zijn collega Adam Isacson van het CIP wijst erop dat Latijns-Amerikaanse legers in het verleden meer dan eens de politieke oppositie als interne vijand hebben uitgekozen, ook politici die de politieke spelregels respecteerden.

Washington verantwoordt de stijgende militaire steun als een onderdeel van de oorlog tegen het terrorisme. Vreemd genoeg gaat slechts een fractie van het geld naar anti-terreurprogramma’s als grensbewaking en beveiliging van zee- en luchthavens, zegt LAWG-directeur Lisa Haugaard. In feite worden de oude programma’s voor de bestrijding van de drughandel en guerrilla in een nieuw kleedje gestoken. Washington maakt volgens de auteurs geen onderscheid tussen de traditionele guerrilla in Colombia en internationale terreurnetwerken als al-Qaeda. (MM/PD)