Moeder krimpt

Het portret is intiem zonder dat het ooit exhibitionistisch wordt; het is poëtisch zonder dat het ooit de harde feiten uit de weg gaat; het is universeel terwijl alles tot in de kleinste details Marokkaans blijft.
Met dit verhaal van vervagend geheugend en uiteenrafelende aanwezigheid zet Tahar Ben Jelloun een monument neer voor menselijke herkenbaarheid over alle grenzen van plaats, tijd, klasse, cultuur en religie heen. Een moeder is altijd de meest tastbare bron van leven, en daarom is het wegglippen van dat leven uit de vrouw die je voortgebracht heeft ook zo’n moeilijk proces om te doorlopen.
De diverse reacties van de kinderen van deze yemma spreken over hun verschillende karakters en levenstrajecten, maar ze spiegelen ook de uiteenlopende reacties die je op hetzelfde proces in Europa of elders ter wereld tegenkomt. Sterven, afscheid nemen en onherstelbaar verlies lijden: de confrontatie is altijd vergelijkbaar, ook al zijn de woorden om erover te spreken en de manieren om ermee om te gaan -of om ervan te vluchten- cultureel erg verschillend.
‘Mijn moeder sterft’, noteert Ben Jelloun tegen het einde van deze ontroerende getuignenis die wellicht meer doet aan wederzijds begrijpen dan alle boeken over islam bij elkaar die het afgelopen decennium verschenen zijn. En hij wordt zijn stervende moeder: ‘Ik heb er genoeg van lege uren te vergaren, dagen die zich vermengen met nachten, dromen die een loopje met me nemen, herinneringen die zich vervelen en heen en weer schieten als vissen op het droge, ik verdrink, ik ga…’
Yemma door Tahar Ben Jelloun is uitgegeven door De Bezige Bij. 253 blzn. ISBN 978 90 2344 055 0