Monsanto medeplichtig aan flop Braziliaanse sojaoogst

Het Braziliaanse landbouwagentschap Emater meldt dat de oogst in de sojastaat Rio Grande do Sul dit jaar drie keer lager zal liggen dan verwacht. Niet 2007 kilo per hectare mogen de boeren verwachten, maar 782. Voor Brazilië, de belangrijkste exporteur en verbruiker van soja, betekent dat bijzonder slecht nieuws. Rio Grande do Sul produceert een zesde van de nationale oogst.
De oogst zal niet 8,3 miljoen ton bedragen maar 3,2 miljoen.

De oorzaak is vijf maanden meedogenloze droogte in het zuiden van Brazilië.

Vooral de genetisch gemanipuleerde soja van het Amerikaanse agro-bedrijf Monsanto doet het volgens de Braziliaanse landbouwers slecht. De conventionele variëteiten ontwikkeld door de staat boeken veel betere resultaten. APASSUL, een staatsbedrijf dat conventioneel zaad verdeelt, zegt dat de transgene velden tot een vierde minder opbrengen.

Volgens Ricardo Miranda, van de Braziliaanse afdeling van Monsanto, is het bij een dergelijke extreme droogte gewoon niet mogelijk opbrengsten nog zinvol te vergelijken.

Hoewel het genetisch gewijzigd zaad van de Amerikaanse agrogigant Monsanto illegaal is in Brazilië, wordt het massaal gebruikt. Tachtig procent van bonen in Rio Grande do Sul is zogenaamde Roundup Ready (RR). De slechte oogst van het RR-zaad is onverwacht en wordt Monsanto bijzonder kwalijk genomen. De RR-boon werd speciaal ontwikkeld om geen hinder te ondervinden van onkruidverdelger.

Het verwondert mij niks, zegt Narciso Barison van het staatsbedrijf APASSUL. Het genetisch gewijzigde zaad werd vanuit Argentinië het land binnen gesmokkeld en is niet bedoeld voor het klimaat hier. Het is minder bestand tegen watertekorten.

De Braziliaanse overheid wil gemanipuleerde gewassen niet afschrijven. De zware tol die boeren in het zuiden betalen is niet het gevolg van het genetische wijziging, maar eerder van zaad dat niet geschikt is, zegt Barison. Verschillende Braziliaanse agro-bedrijven, waaronder Embrapa, hebben transgene variëteiten ontwikkeld. Net als de boon van Monsanto zijn die bestand tegen onkruidverdelger, maar ze zouden beter bestand zijn tegen de droogte.

Monsanto’s RR-zaad is in principe clandestien. De smokkel van begon tien jaar geleden. Omdat ongeveer 80 procent van de totale oppervlakte ermee bezaaid bleek te zijn, oordeelde een rechtbank in 1999 dat de gemanipuleerde soja ‘geregulariseerd’ moest worden. Maar de boon heeft nog steeds geen certificaat.

Met de goedkeuring van de Wet op de Bioveiligheid op 2 maart van dit jaar leek daar verandering in te komen. De boeren die het zaad van Monsanto verbouwden in Rio Grande do Sul hadden de laatste jaren een voorsprong opgebouwd ten opzichte van de concurrentie. De meeste Braziliaanse zaadbedrijven werden uit de markt gedrukt omdat bijna alle boeren overschakelden op RR.

Een certificering lijkt nu plots uitgesloten. De traditionele zaadproducenten die het overleefden, halen hun gram nu blijkt dat de traditionele variëteiten in extreme omstandigheden beter functioneren.

Waarnemers voorspellen opnieuw een toeloop op de gecertificeerde Braziliaanse zaden.

Ik voorzie één probleem: er is geen zaad genoeg, zegt Barison. De voorzitter van APPASSUL zegt dat het drie jaar kan duren voor de voorraad conventionele sojasoorten zal kunnen voldoen aan de vraag in Rio Grande do Sul. De voorbije jaren was de vraag te beperkt.

Dit moet ons toch aan het denken zetten zegt Altermir Tortello, de coördinator van FETRAF-Sul, een federatie van familieboerderijen in de zuidelijke regio. Niet alleen over gemanipuleerde zaden, maar ook over monocultuur. Volgens Tortello is het hoog tijd dat de Braziliaanse boeren ook inzetten op andere gewassen dan soja. Kleine boeren die aangetrokken werden tot de monocultuur van soja omdat het een goudmijn leek, gaan nu op de fles. Bedrijven als Monsanto stimuleren de monocultuur voor de export, oordeelt Tortello.

(MM/ADR)