"Moslims kwijnen weg in Oezbeekse gevangenissen"

Vorig jaar stierven minstens 39 mensen een marteldood in de gevangenis, meldt de Independent Human Rights Defenders Group (IHRDG). Dat zijn er twintig meer dan het jaar daarvoor. De organisatie vreest dat het echte aantal veel hoger ligt omdat de autoriteiten het lichaam van een overleden gedetineerde in een verzegelde kist aan de familie bezorgen, zonder informatie over de doodsoorzaak.

Het dictatoriale regime van president Islam Karimov gaat onverdroten door met het vervolgen van elke religieuze groep die het als een potentiële bedreiging voor zijn macht ziet. “Het martelen van religieuze gevangenen zal er in de komende jaren niet minder op worden”, stelt Alisher Ilkhamov van de Open Society Foundation in London.

Martelingen

Activisten die in Oezbekistan werken, verklaren dat mensen die gearresteerd of veroordeeld worden voor religieuze misdaden de gruwelijkste folteringen ondergaan. “Ik sprak met tientallen familieleden van mensen die onder het voorwendsel van religieus extremisme in de gevangenis belandden. Ze vertelden me gedetailleerd over de martelingen die ze hebben doorstaan”, aldus een anonieme bron. “Het lijkt erop dat veel meer religieuze dan gewone gevangenen dit lot beschoren zijn.”

Het valt bijna niet te controleren of zulke verhalen kloppen. De Oezbeekse overheid legt de toegang tot gevangenen stevig aan banden. Veel informatie over misbruik bij gevangenen komt van familieleden die met mensenrechtenorganisaties praten.

Ze brengen een nieuwe methode aan het licht, waarbij religieuze gevangenen hun oorspronkelijke straf steeds verlengd zien tot ze wegkwijnen in de hun cel.  Zonder proces. “Je zal sterven in de gevangenis”, zouden deze gedetineerden te horen krijgen.

Grootste bedreiging

Het regime verdedigt zijn campagne van onderdrukking door te beweren dat het de gevaren van religieus extremisme wil uitroeien.

Naar schatting meer dan 90 procent van de 28 miloen Oezbeken is moslim. De staat houdt strikte controle op de toegelaten moslimgroepen en gebedsplaatsen. Dat geldt ook voor de 5 procent katholieken in Oezbekistan. 

“De regering ziet de moslimgemeenschap als de grootste bedreiging voor haar macht. Leiders van deze gemeenschap kunnen grote aantallen mensen op de been brengen”, zegt Ilkhamov.

Volgens activisten zorgt de onderdrukking van religieuze groepen net voor een averechts effect en drijft het mensen in de armen van extremisten. Moslimgeleerden hebben hier al openlijk voor gewaarschuwd. Ze willen dat Karimov de religieuze discussies openlaat in plaats van gelovigen te vervolgen en hard op te treden tegen extremistische groepen.

Als buurland van Afghanistan is Oezbekistan geopolitiek zeer belangrijk. Daarom knijpt het Westen graag een oogje dicht voor de slechte kanten van Karimovs regime. “Wat ons het meest verontrust is dat de nauwe banden tussen de VS, EU en Oezbekistan een lange geschiedenis van mensenrechtenschendingen overschaduwen”, stelt een hoge functionaris van een westerse organisatie.