Murs blancs, peuple muet

Van Moskou tot Rio sieren stencil graffiti of sjabloongraffiti de muren van grootsteden. Illegale bekladding of pareltjes van urbane straatkunst? Inhoudloos zijn de beelden zeker niet. Vaak dragen sjabloongraffiti een sterke politieke boodschap uit.
  • Kristof Clerix In de jaren zeventig en tachtig maakten de Sandinisten in Nicaragua, de anti-apartheidsbeweging in Zuid-Afrika en activisten in Noord-Ierland, Baskenland en Berlijn gebruik van sjabloongraffiti om hun revolutionaire idee Kristof Clerix
Van Moskou tot Rio sieren stencil graffiti of sjabloongraffiti de muren van grootsteden. Illegale bekladding of pareltjes van urbane straatkunst? Inhoudloos zijn de beelden zeker niet. Vaak dragen sjabloongraffiti een sterke politieke boodschap uit.
Onschuldig -inokuo op een Colombiaanse muur- of net recht voor de raap en in your face, sjabloongraffiti maken anno 2006 onmiskenbaar deel uit van het straatbeeld. ‘Murs blancs, peuple muet’, prijkt op een straathoek in Brussel. Witte muren, stom volk. Het succes van sjabloongraffiti schuilt in zijn eenvoud: de sjabloonprints zijn eenvoudig, goedkoop, laagdrempelig en kunnen snel aangebracht worden. Bovendien oogsten ze doorgaans meer sympathie dan klassieke graffiti en tags omdat ze herkenbaar, esthetisch en meestal ook grappig zijn. Voorbijgangers worden direct aangesproken door woordspelingen, portretten, iconen en symbolen die verwijzen naar de populaire cultuur, de consumptiemaatschappij, de politiek en allerhande recente ontwikkelingen. Stadsmuren worden het canvas van de actualiteit, kalkstenen en betonblokken vertellen een verhaal.
De opkomst van de wereldwijde stencil community heeft zijn wortels in de internetboom van de jaren negentig. Sjablonen en technische tips worden online uitgewisseld en via e-mailcampagnes kunnen identieke prints op hetzelfde moment in verschillende werelddelen worden verspreid. Maar in feite zijn sjabloonprints zo oud als de straat. Meer dan 5000 jaar geleden sjabloneerden de Australische aboriginals al handen, boemerangs en bijltjes op rotswanden door er oker overheen te blazen.
Ook de Egyptenaren, Chinezen, Grieken en Romeinen gebruikten de techniek om voorwerpen en huizen te decoreren. Vanaf het midden van de twintigste eeuw evolueerden sjablonen van decoratieve kunstwerkjes tot revolutionaire communicatiemiddelen. Italiaanse fascisten gebruikten ze als propagandamiddel tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de jaren zeventig en tachtig maakten de Sandinisten in Nicaragua, de anti-apartheidsbeweging in Zuid-Afrika en activisten in Noord-Ierland, Baskenland en Berlijn gebruik van sjabloongraffiti om hun revolutionaire ideeën te verspreiden.
Net voor de toetreding van Slowakije tot de Navo verschijnt op de muren van hoofdstad Bratislava een uitgesproken anti-Navo graffiti. Boven een vuist die het Navo-embleem verbrijzelt, staat ‘Takto Nato’ (dit moet gebeuren met de Navo). In dezelfde periode duiken in het centrum van de Sloveense hoofdstad Ljubljana gesjabloneerde portretten op van de Joegoslavische oud-president Josip Broz Tito, met daaronder ‘29 november, dag van de republiek’. Terwijl internationale media Sloveense jongeren citeren die zich enthousiast uitlaten over de Europese toekomst, vertellen de stadsmuren het verhaal van nostalgie naar het verleden. Barcelona pakt uit met ‘No Azwar’, een knipoog naar de Irak-politiek van de Spaanse president Aznar, terwijl in het Colombiaanse Medellin ‘War Disney’ op de muren prijkt. Sjabloongraffiti over oorlog, militarisering en terrorisme confronteren het grote publiek met de internationale actualiteit. Op een grauwe muur in het centrum van Brussel staat het logo van de Libanese militie Hezbollah.
Maar ook ingewikkelde thema’s zoals globalisering en de vrijmaking van de wereldhandel verschijnen in de vorm van sjabloongraffiti op de straten en pleinen van grootsteden. ‘Ni Alca Ni TLC! Autogestion!’ verbeeldt in Medellin het protest tegen regionale vrijhandelsverdragen (TLC) en tegen een ééngemaakte vrijhandelszone in Noord- en Zuid-Amerika (Alca). Zelfbestuur wordt als alternatief naar voor geschoven. ‘Accion global de los pueblos’ (wereldwijde actie van de volkeren) verwijst naar het spanningsveld tussen het lokale niveau en de globaliseringtendens. In Barcelona hekelt een bloedrode graffitislogan in het Catalaans het gevaar van ggo’s: ‘Tegen de dubbele dominantie van de natuur en de vrouw: neen aan genetisch gemanipuleerde gewassen’.
Eén beeld zegt meer dan duizend woorden. Die uitspraak geldt zeker voor sommige sjabloongraffiti. Neem nu de Letse hoofdstad Riga, waar meer dan 40 procent van de inwoners Russen zijn. De integratie van die Russische minderheid zorgt voor heel wat hoogoplopende discussies, ondermeer over het verplichte gebruik van de Letse taal in Russische scholen. Zo’n gelaagd debat in één beeld vatten? No problem voor de graffiti-kunstenaar. In het centrum van Riga staat ‘PACMAIDI!’ op de muren gespoten. Dat is Lets voor ‘Blijven lachen!’ maar het is wel aangebracht in het Cyrillisch, het alfabet van de Russische taal. Faut le faire.

“Straatsjablonen zijn mooie, kleine booby-traps vol informatie. Het zijn esthetische geschenkjes, achtergelaten als urbane volkskunst, die hun doel tegelijkertijd onthullen en verbergen.” (Western Cell Division in Stencil Graffiti van Tristan Manco)

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2789   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2789  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.