Museumdirecteur in opspraak door anti-Roma uitlatingen

“Zigeuners hebben zich amper de moeite getroost zichzelf op te voeden, of hun ras vooruit te helpen - en nu vragen ze een speciale behandeling. Bovendien zijn ze niet in staat in harmonie te leven met blanke Tsjechen.” Al drie weken lang gaat er een petitie rond tegen de auteur van deze uitspraken, Milan Knizak. De petitie veroordeelt scherp de nooit geziene aanval op een bedreigde en gemakkelijk herkenbare minderheid en roept de regering op Knizak te ontslaan. Talloze organisaties ondertekenden de petitie verontwaardigd.

Dit is schandelijk. Het is al moeilijk genoeg voor maatschappelijke organisaties om het gedrag van de mensen te veranderen, hun negatieve, stereotiepe denkbeelden over Roma, zónder publieke figuren als mijnheer Knizak. Hij bevestigt nog maar eens de vooroordelen, fulmineert Radka Kovackova, voorzitster van Athinganoi, een multiculturele organisatie die het Roma-studenten Informatiecentrum in Praag leidt.

Behalve directeur van de Nationale Galerij is Knizak ook bestuurslid van de Tsjechische staatstelevisie. De Tsjechische televisiewet schrijft voor dat elk lid van de raad van bestuur erop moet toezien dat de televisie de culturele identiteit van de bevolking van de Tsjechische republiek ontwikkelt, ook die van nationale of etnische minderheden. Of Knizak daadwerkelijk zal worden ontslagen als bestuurslid of directeur, is hoogst onzeker. Alleen het parlement kan hem ontslaan als lid van de raad van bestuur van de Tsjechische televisie, en alleen de minister van Cultuur Pavel Dostal beslist over zijn aanblijven als directeur van de Nationale Galerij. De voorzitter van de parlementaire commissie voor de media, Ivan Langer, houdt Knizak alvast een hand boven het hoofd, terwijl minister Dostal deze week verklaarde dat Knizak het museum op de goede weg zette. Het zou zeer ondankbaar zijn hem te ontslaan voor een uitschuiver in een interview.

Studies van de Verenigde Naties, Save the Children en het George Soros Open Society Fund bevestigen dat de naar schatting 250.000 Tsjechische Roma worden gediscrimineerd. Op Tsjechische scholen werden bijvoorbeeld generaties lang Roma-kinderen, voor wie het Tsjechisch pas de tweede taal is, systematisch als achterlijk bestempeld en naar speciale scholen gestuurd. In sommige regio’s gaat maar liefste drie vierde van de Roma-jongeren om die of een andere reden te vroeg van school af, of gaat helemaal niet. De twee miljoen euro die het parlement vorig jaar vrij maakte voor onderwijsprojecten voor Roma, moeten dit onrecht ongedaan maken.

Ook economisch vlak hebben de Roma vrij slecht. De Tsjechische overheid en haar departement voor Roma-zaken geven toe dat er meer moet worden ondernomen om de armoede, gebrek aan huisvesting en de hoge werkloosheid bij de Roma terug te dringen.

Met zijn uitspraken doet Knizak zijn reputatie alle eer aan. De man is een controversiële artiest, die in de jaren ‘60 naam maakte door onder de neus van de communistische goegemeente illegale happenings te organiseren. Zijn mening over de zigeuners stak hij nooit onder stoelen of banken. Naar aanleiding van de commotie rond zijn boude uitspraken, hield Knizak staande dat hij geen racist is. Hij betreurt het einde van de vrije meningsuiting in Tsjechië en de omgekeerde discriminatie, en heeft het over een lastercampagne tegen zijn persoon. Wat zijn uitspraken over Roma betreft, herhaalde hij dat Roma geen enkele artistieke, traditionele cultuur hebben, behalve dan verkleedpartijen en zo.