Muziek verzacht de zeden in Braziliaanse gevangenissen

Het persoonlijke drama heeft Yuka’s kijk op de beste manier om geweld te bestrijden grondig verandert. “Ik geloof dat we geweld op een meer moderne en intelligente manier moeten aanpakken, door mensen uit de armste lagen van de bevolking een tweede kans te geven. De Braziliaanse samenleving is extreem onrechtvaardig, sociaal en economisch, en het gevangenissysteem waarin we werken bijzonder wreed. Toch denk ik dat we kunnen helpen om de schade te beperken.”
Volgens officiële cijfers zijn er 420.000 gevangenen in Brazilië, die samengepropt zitten in 1.052 instellingen met een capaciteit voor 262.000 personen. De chronische overbevolking, in combinatie met de rivaliteit tussen drugsbendes, zorgt voor eindeloze gevangenisopstanden en rellen.
Yuka is nu de leider van de rapgrope F.U.R.T.O., wat “diefstal” betekent in het Portugees maar eigenlijk staat voor Stedelijk Front voor Georganiseerd Werk. Samen met een andere liedjesschrijver, Rafael Kalil, organiseert hij optredens van muziekgroepen in gevangenissen, in een project dat de “Karavaan van Vrijheid en Expressie” heet.
Het idee ontstond bij Kalil omdat die “meer wilde doen dan protesteren in songteksten.” Eerst gingen ze gewoon naar de gevangenissen om er te spelen, maar na hun vertrek “ging het gevangenisleventje weer zijn gewone gangetje.” Dus begonnen Kalil en zijn groep boeken achter te laten en geld in te zamelen om de gevangenisbibliotheek uit te breiden.
Volgens Yuka is het niet de bedoeling de gevangenen te heropvoeden. “Maar als we er in slagen iemand aan het lezen te zetten, dan is er een grotere kans dat zijn referentiekader veranderd zal zijn als hij uit de gevangenis vertrekt. Als we iemand een andere kijk op de dingen kunnen bijbrengen door een film te laten zien, dan hebben we de samenleving al een beetje veranderd. De mensen vergeten vaak dat de gevangenen ooit weer vrijgelaten worden, en dat ze tegen dan soms slechtere mensen zijn geworden dan voor hun straf.”
Rivaliserende drugsbendes
De muzikanten zijn er nog niet in geslaagd een optreden te organiseren voor een gemengd publiek van rivaliserende drugsbendes: te gevaarlijk. Maar hier en daar vallen kleine succesjes te noteren. Zo zijn ze erin geslaagd een film over een bepaalde drugsbende te laten zien aan leden van een rivaliserende maffia. “Het gaat langzaam, maar we gaan vooruit”, zegt Yuka.
De rapper wil blijven strijden tegen een systeem dat hij als “wreed” ervaart, zowel binnen de gevangenissen als erbuiten. Cultuur is voor hem een manier om om de zinloze bendeoorlogen in Rio de Janeiro te bekampen. “Dat zijn geen ideologische oorlogen, maar oorlogen voor geld, grondgebied en macht.” Utopisch ? “Sommige utopieën kunnen realiteit worden, als je maar lang genoeg volhoudt”, besluit Yuka.