Muziek zonder grenzen

De cd ‘Thimar’ van het trio Anouar Brahem, John Surman en Dave Holland arriveerde onlangs met als afzender het jazzcontinent. Nochtans is Anouar Brahem -de leverancier van de meeste composities op deze cd- een klassiek geschoolde luitspeler. Hij is, meer bepaald, de meest geprezen ud-speler uit Tunesië, die zijn muzikale kennis grotendeels opgedaan heeft door vier jaar lang dagelijks les te krijgen van ud-grootmeester Ali Sriti. Toen Brahem zijn eerste concert met de ud als solo-instrument gaf, kwamen de Tunesische critici woorden te kort om het wonder te beschrijven. ‘Nog nooit heeft een luitspeler zulke zuivere klanken geproduceerd of de universaliteit van de muzikale ervaring met zoveel kracht en overtuiging geconcretiseerd’, schreef een zekere Hatem Touil. Alle loftrompetten volstonden echter niet om Brahem achter de veilige muren van de klassieke Arabische muziek te houden. Eén van de vele zijwegen die hij bewandelde, was het schrijven van filmmuziek, onder andere voor de film ‘Halfaouine’ van Farid Boughedir. Voor zijn muzikale ontdekkingsreizen bleef Brahem wel varen op het kompas dat hij van zijn leermeester gekregen had. ‘Een boom die groeit, neemt steeds meer lucht en ruimte in beslag’, zegt Brahem, ‘maar tegelijk gaan zijn wortels steeds verder de grond in.’ Ononderbroken studie van de traditie waarin je geboren bent, kan met andere woorden perfect samengaan met het verkennen van nieuwe horizonten.

De improvisaties die het trio Brahem-Surman-Holland op ‘Thimar’ registreerde, zijn geen oriëntalistisch aandoende deuntjes en geen hapklare brokken wereldmuziek. Het best kunnen deze 11 tracks omschreven worden als ontmoetingen. Drie muzikanten zijn uit de drukte van de wereld gestapt en hebben hun muzikale kunde samengelegd. Ze blijven elk zichzelf en tegelijk worden ze samen een prachtig nieuw geluid. Brahem citeert in het cd-boekje een vers uit de achtste eeuw: ‘In een droom zag ik een boom van onvergelijkbare frisheid, schoonheid en grootheid. Drie vruchten groeiden aan deze boom, vruchten die in niets geleken op de vruchten die we kennen. Ze waren zwaar als de borsten van een maagd: een witte vrucht, een rode vrucht en een gele vrucht. En ze blonken als sterren tegen de groene achtergrond van de boom.’ Dat ‘Thimar’ het label jazz meekrijgt, is wellicht te wijten aan het feit dat de muziek van Brahem-Surman-Holland nergens anders klasseerbaar is. Gelukkig is er een muzikaal continent dat asiel verleent aan al wie vervolgd wordt wegens van vernieuwing, echtheid en schoonheid.

‘Thimar’ van Anouar Brahem, John Surman en Dave Holland wordt uitgegeven door ECM (ecm 1641 / 539 888-2). Andere cd’s van Brahem zijn ‘Khomsa’ (met o.a. Richard Galliano), ‘Conte de l’incroyable Amour’, ‘Madar’ (met Jan Garbarek). Deze cd’s verschenen allemaal op het ECM-label.