Nauwelijks controle op partijfinanciering in Guatemala

“Er is een grote hervorming van de wet op verkiezingen en politieke partijen nodig, zodat de hoogste kiesrechtbank met voldoende gewicht kan optreden”, zegt onafhankelijk parlementslid Aníbal García. Er is ook “politieke wil” nodig bij de magistraten en het openbaar ministerie om de wet te doen naleven, zegt hij.

In september kiest Guatemala een president en een vicepresident, 153 parlementsleden, 20 vertegenwoordigers voor het Centraal-Amerikaans Parlement en 333 lokale besturen.

Lauwe straffen

De politieke partijen hebben miljoenen kostende campagnes gelanceerd zonder duidelijk te maken wat de oorsprong van dat geld is. De kiesrechtbank heeft nu 9 van de 26 deelnemende politieke partijen bestraft omdat ze hun campagnebegroting niet hadden ingediend. Maar verder dan een publieke waarschuwing gaat de straf niet.

De straffen waarin de wet op verkiezingen en politieke partijen voorziet, worden als “lauw” beschouwd. En de controle door de kiesrechtbank is “zwak, onverantwoord en willekeurig”, zegt García. “Dit brengt het land schade toe, want door geen transparantie te eisen in de financiering krijgen de staatsmachten uiteindelijk de factuur gepresenteerd van diegenen die de miljoenencampagnes financieren.”

In 2004 werd de wet op de partijfinanciering hervormd. De partijen moeten sindsdien een register bijhouden van de privébijdragen, en de uitgaven worden per campagne geplafonneerd. Maar in de verkiezingen van 2007 werden de nieuwe normen niet nageleefd.

Tanden geven aan kiesrechtbank

Miguel Ángel Balcárcel, politiek analist van de niet-gouvernementele Asociación de Investigación y Estudios Sociales, zegt dat Guatemala er nog niet is in geslaagd de partijfinanciering grondig te hervormen. Een nieuw hervormingsvoorstel, dat de controle kan versterken, is van tafel geveegd door de parlementsleden. “De controlemechanismen moeten versterkt worden”, zegt Balcárcel. “Men moet de hoogste kiesrechtbank tanden geven.”

Volgens José Dávila van de niet-gouvernementele Coalición Civismo Electoral, is “het geld van de georganiseerde misdaad en de drugshandel in Centraal-Amerika stevig ingebed in de samenleving en in de staatsstructuren, tot in de verkiezingscampagnes toe. In Guatemala, en in de andere landen in de regio, is men niet gewoon verantwoording af te leggen, zeker niet bij de partijen, zodat men nauwelijks vooruitgang boekt, de situatie onveranderd blijft en grondige hervormingen van de kieswetten uitblijven.”