Necons uit de gratie - analyse

Een van de sterkste tekenen van de nederlaag van de neocons ten koste van de realisten, waaronder minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, de legertop en de CIA, was de cover van het blad Newsweek van vorige week. Die toonde de ingelijste foto van de favoriet van de neocons in Irak, Ahmad Chalabi, die vernield werd tijdens een gemeenschappelijke aanval van de politie en de Amerikaanse militairen op zijn hoofdkwartier in Bagdad. ‘Bush’s Mr. Wrong’, kopte het blad.

De overwinning van de realisten leek compleet toen maandag bleek dat Chalabi’s aartsrivaal Iyad Allawi eerste minister wordt in de interim-regering die op 30 juni de macht zou moeten overnemen. Chalabi noch een van zijn van zijn naaste medewerkers kreeg een postje.

Het lijkt erop dat Chalabi de grote verliezer is, en neocon is hier (in het parlement) een scheldwoord geworden, zei een medewerker van het Amerikaans parlement. Na de recente debacles in Irak - het martelschandaal en de lekken dat Chalabi mogelijk jarenlang vertrouwelijke informatie overbriefde aan Iran - worden de Republikeinen steeds onrustiger.

We moeten de groeiende messiaanse instincten van de VS in de kiem smoren, zo formuleerde de Republikeinse senator Pat Roberts een van de meest rechtstreekse aanvallen op de eens zo invloedrijke lobbygroep die de VS het recht en zelfs de plicht toedichten om democratie desnoods met geweld te promoten.

Er zijn geen neocons op ministerposten onder de regering-Bush, maar Paul Wolfowitz en Douglas Feith - twee gerenommeerde neocons - bekleden hoge functies in het ministerie van Defensie. Lewis ‘Scooter’ Libby, een andere neocon, is stafhoofd en nationaal veiligheidsadviseur van vice-president Dick Cheney. De Defense Policy Board wordt door leden van de lobbygroep gedomineerd, met namen als Richard Perle en voormalig CIA-baas James Woolsey.

De neoconservatieven behoren tot de grotere groep van de ‘haviken’ die de buitenlandpolitiek van Bush na 9/11 domineerden. Zij waren het die als eersten publiekelijk opriepen om Saddam Hoessein ten val te brengen, in hun ogen een manier om de Arabische wereld kneedbaarder te maken voor westerse waarden en Amerikaanse en Israëlische belangen. Chalabi en zijn Iraaks Nationaal Congres (INC) stonden centraal in de politiek van de neocons. Met hulp van het INC brachten ze eigen analyses aan die de hypothese moesten schragen dat de voormalige Iraakse president van Irak banden had met al-Qaeda en dat Irak massavernietigingswapens bezat. Hun connecties in de Amerikaanse Defense Policy Board en in de media wakkerden bij de modale Amerikaan de angst voor een Iraakse dreiging aan.

Tijdens de opmars naar Bagdad reikte de invloed van de neocons zo ver dat het Pentagon Chalabi en 700 van zijn INC-manschappen overvloog naar de zuidelijke stad Nasiriyah, tegen de beloftes van Bush dat de VS geen Iraakse groep zouden bevoordelen ten opzichte van de andere. Het contrast is groot met de behandeling die Perle, Woolsey en diverse andere neocons kregen toen ze Nationaal Veiligheidsadviseur Condoleezza Rice op 1 mei bezochten om te protesteren tegen de behandeling waaraan de CIA Chalabi momenteel onderwerpt. Rice bedankte hen voor hun visie en dat was dat. Zij heeft sinds oktober een Iraq Stabilisation Group opgericht die geleidelijk de controle over het Irakbeleid heeft verworven. (ADR/PD)