Neoconservatieven zien Iran als volgende veldslag in ‘lange strijd’ - analyse

Tien dagen geleden gaf Washington een onmiskenbaar signaal dat het zijn houding tegen Iran wil wijzigen. De regering-Bush verbrak toen het officieuze en discrete overleg dat tijdens de laatste Golfoorlog was opgestart. De breuk kwam er naar aanleiding van de terreuraanslagen in Saoedi-Arabië op 12 mei op aandringen van het Pentagon, dat Teheran ervan verdacht al-Qaeda agenten te huisvesten.

Volgens de kranten de ‘Washington Post’ en de ‘New York Times’ wil het Witte Huis de dialoog permanent afbreken en - net als bij Bagdad destijds - opteren voor een politiek van confrontatie, inclusief pogingen om het regime in Teheran te ondermijnen. Enkele haviken in het Pentagon, met name onderminister Paul Wolfowitz en Douglas Feith, schrikken niet terug om daarvoor om de zwaarbewapende Iraanse rebellengroep, Mujahadin-e Khalq (MEK) in te zetten. De MEK, die in Irak zit, gaf zich in april over aan de Amerikanen.

De haviken laten zich inspireren door de Iraanse gemeenschap in ballingschap in zuidelijk Californië. De belangrijkste spilfiguur daar is Reza Pahlavi, de zoon van de sjah die in 1979 werd verdreven door de islamitische revolutie. Pahlavi heeft volgens een artikel in de Amerikaans-Joodse krant ‘The Forward’ ook goede betrekkingen met de Israëlische Likud-regering.

De neoconservatieven in het Pentagon beschuldigen de regering in Teheran van een hele reeks zaken. Naast de beschuldiging onderdak te verlenen aan terroristen van al Qaeda - wat door het ministerie van Buitenlandse Zaken en de inlichtingendienst CIA ontkent wordt - zou Iran ook agenten over de grens met Irak zetten om het Amerikaanse bestuur daar te ondermijnen. Ernstiger is de beschuldiging dat Irak massavernietigingswapens wil ontwikkelingen. Het programma voor nucleaire energie waar Iran al jaren gestaag aan werkt (door reactoren te bouwen in Bushehr en Natanz) zou een dekmantel zijn voor nucleaire bewapening. Maar het Internationaal Atoom en Energie Agentschap (IAEA), dat regelmatig aangekondigde inspecties uitvoert in Iran, heeft nog niets in die zin opgemerkt.

Een argument dat meer hout snijdt, is dat Iran steun verleent aan het internationale terrorisme - daarmee wordt de steun voor Hezbollah in Libanon bedoeld. Het was de steun aan de Libanese terroristen/vrijheidsstrijders die Teheran een vermelding opleverde in de lijst met doelwitten die de neoconservatieve denktank ‘Project for the New American Century’ (PNAC) voorlegde op 20 september 2001 aan de president. Eénenveertig neo-conservatieve specialisten drongen daarin bij Bush aan om Iran rechtsreeks aan te vallen als het niet zou breken met Hezbollah.

Volgens de neoconservatieve school – het PNAC en het American Enterprise Institute zijn er het kloppende hart van – is de dialoog met Teheran en zelfs met de hervormingsgezinde Iraanse politici genre Khatami puur tijdverlies. Washington moet inzetten op ‘het Iraanse volk’. In de neoconservatieve persorganen wordt al sinds eind 2001 gesteld dat Iran rijp is voor een volksopstand. De Amerikaanse aanwezigheid in buurland Iran zou de revolutionaire krachten op spontane wijze versterken, zo wordt nu regelmatig beweerd in de neoconservatieve spreekbuis ‘Weekly Standard’ en op de opiniepagina’s van de krant de Wall Street Journal. Reuel Marc Gerecht, één van de leden van het American Enterprise Institute in augustus de Standard: “Een Amerikaanse invasie in Iran zou rellen kunnen uitlokken – gelijktijdige opstanden in grote steden die oncontroleerbaar zouden zijn voor de Iraanse ordetroepen.”

Dergelijke geluiden zijn sinds begin deze maand schering en inslag geworden in de neoconservatieve persorganen. Op 5 mei roerde William Kristol, de hoofdredacteur van de Standard, zelf de oorlogstrom: de VS en Iran “zijn al in een doodsstrijd verwikkeld over de toekomst van Irak. De volgende veldslag – hopelijk geen militaire – zal om Iran draaien.”

De dag daarop organiseerde het American Enterprise Institute een conferentie onder de titel ‘de Toekomst van Iran: Mullah-cratie, Democratie en de oorlog tegen de terreur’. Voorzitter Meyrav Wurmser zette meteen de toon: Ons gevecht tegen Irak is slechts één veldslag in een lange oorlog. Het zou verkeerd zijn om te denken dat we enkel Irak de baas moeten … We moeten vooruit en sneller.”

Enkele dagen na de conferentie verbrak Washington het overleg met Iran. En senator Sam Brownback van Christian Right, dat zich verwant voelt met de neo-conservatieven, introduceerde de ‘Iran Democracy Act’. Dat voorstel vraagt “een referendum onder internationaal toezicht dat de Iraniërs moet toelaten om op vreedzame wijze de regering te vervangen.”