"Nepal stevent af op eenpartijstaat"

Khanal, de vierde communistische premier van Nepal, legde op 6 februari de eed af. Daarmee kwam een einde aan meer dan zeven maanden politiek immobilisme. Maar de regering van Khanal is nog niet helemaal samengesteld. Om aan de macht te komen sloot Khanal, de voorzitter van de Communistische Partij van Nepal van Marxistisch-Leninistische strekking (CPN-UML), een akkoord met Pushpa Kamal Dahal, de leider van de maoïstisch georiënteerde Verenigde Communistische Partij van Nepal (UCPN-Maoist). De politieke emanatie van de voormalige maoïstische rellenbeweging is de grootste partij van het land.

Machtsdeling

In het geheime akkoord, waar aanvankelijk zelfs de overige topmensen van de twee partijen niet van op de hoogte waren maar dat inmiddels is uitgelekt, staat dat Khanal en Dahal om beurten de regering zullen leiden. De tekst vermeldt ook dat Nepal een “socialistische staat” zal worden en dat er een aparte legereenheid komt waarin de vroegere maoïstische rebellen worden ondergebracht.

De grote kranten in Nepal zijn vernietigend over de afspraken. Nepal stevent af op een eenpartijsysteem naar het voorbeeld van China, Vietnam en Cuba, oordeelde een commentaarschrijver van de krant Nagarik. Het Nepalees Congres, de tweede partij van het land, vindt het akkoord ook maar niets. Volgens de partij gaan het in tegen het vredesakkoord van 2006 en tegen de inspanningen om een nieuwe grondwet op te stellen.

Maar de ergste tegenwind krijgt Khanal uit zijn eigen partij, de derde formatie van het land. Die CPN-UML en de maoïstische UCPN raken het niet eens over de verdeling van de belangrijkste ministerposten. De UCPN heeft laten weten dat het niet in de regering stapt als het de portefeuille van Binnenlandse Zaken niet krijgt. De twee communistische partijen vinden ook geen vergelijk over wie minister van Defensie moet worden , een andere cruciale post.

Onvolledig kabinet

Khanal en zijn medestanders geven aan dat ze willen ingaan op de eisen van de  maoïsten. Maar andere zwaargewichten in de CPN-UML laten horen dat ze het akkoord niet erkennen. De maoïsten staan er dan weer op dat de afspraken worden uitgevoerd. “Als de premier een kabinet vormt zonder onze toestemming, kunnen we onze steun intrekken”, dreigt Narayan Kaji Shrestha, de vicevoorzitter van de UCPN.

Voorlopig is er een onvolledige regering die langzaam wordt uitgebreid. Op 12 februari benoemde Khanal zijn partijgenoot en vicepremier Bharat Mohan Adhikari als minister van Financiën.

Nepal heeft ook geen volwaardig parlement. Er is een grondwetgevende vergadering die ook fungeert als interimparlement. Over vier maanden loopt het mandaat van de in 2008 verkozen leden van de grondwetgevende vergadering af. De nieuwe regering kan een belangrijke invloed hebben op de manier waarop een nieuw parlement verkozen wordt, en dat baart de tegenstanders van de communisten grote zorgen.

Vredesproces

Premier Khanal zegt intussen dat de voltooiing van het vredesproces een prioriteit wordt van zijn regering. Maar dat lijkt moeilijk zonder een consensus tussen de grootste drie partijen in het parlement.

Het belangrijkste vraagstuk is wat er moet gebeuren met de bijna 20.000 voormalige maoïstische rebellen die nu nog altijd in 28 kampen verspreid over het hele land leven. Volgens eerdere afspraken moeten de strijders weer aanknopen met een bestaan als burger of deel gaan uitmaken van de geregelde Nepalese ordediensten. Maar de maoïsten en de overige partijen zijn het er nooit over eens geraakt hoeveel rebellen kunnen worden opgenomen in het leger, en welke voorwaarden daarbij moeten gelden. De plannen in het geheime akkoord om een aparte legereenheid op te richten, lijken alleen maar meer onenigheid te kunnen veroorzaken.  

De politieke polarisatie maakt ook de uitwerking van een nieuwe grondwet moeilijk. De grote partijen zijn het over ongeveer alles oneens, van de fundamentele rechten van de bevolking, de inrichting van de federale staat en het aantal en de aard van de deelstaten tot de verdeling van de natuurlijke hulbronnen die het land rijk is.