Nepal wordt republiek

Of dit compromis volstaat om eindelijk de grondwettelijke verkiezingen te organiseren en de opstand in het zuiden te stoppen moet nog blijken.
Het vredesproces zat volledig vast sinds de Maoïsten op 18 september uit de regering stapten. Hun eisen voor de onmiddellijke uitroeping van een republiek en een volledig proportioneel stemsysteem kwamen voort uit de realisering dat deelname aan de verkiezingen, die normaal op 22 november jongstleden plaats vonden, op een zware nederlaag zou aflopen. Hun voorstellen werden na enige aanpassing in het parlement goedgekeurd, dankzij steun van de CPN-UML, de grootste linkse partij. Voor een grondwetswijziging is echter een 2/3de meerderheid nodig.
De grootste partij die tevens de premier levert, de conservatieve Nepali Congress, lag dwars. Een groot aantal onder hen sprak zich onlangs nog uit als voorstander van een ceremoniële rol voor de koning, om het land van uiteenvallen te behoeden. Die kans bestaat, maar een terugkeer van de koning is erg onwaarschijnlijk.
Het compromis van zondag is dat men het woord republiek nu reeds in de grondwet schrijft, maar dat de bevestiging pas volgt bij de eerste bijeenkomst na grondwettelijke verkiezingen, nu voorzien ten laatste midden april 2008. De eis voor een volledig proportioneel stemsysteem is teruggebracht tot een formule waarbij het aantal zetels uitgebreid wordt en elke minderheid zeker één zetel heeft. Of die minderheden, de groepen in het zuiden en de hardliners binnen de Maoïsten daar genoegen mee nemen valt te betwijfelen.

Opstand in het zuiden blijft groeien

In het zuiden vormen talrijke politieke en gewapende groeperingen een nieuw front om daar een autonome staat uit te roepen. Verschillende parlementsleden en een minister van de Nepali Congress traden onlangs uit hun partij en regering om zich bij hen aan te sluiten. Duizenden hoofdzakelijk etnisch gegroepeerde militieleden doen militaire trainingen op het platteland en ongewapende parades in grote steden. Het platteland is vooral in het zuidoosten grotendeels buiten de controle van de overheid.
Veel lokale functionarissen nemen ontslag. Een recent rapport van de NHRC (National Human Rights Commission) stelt dat recht en orde in het zuiden erger zijn geworden sinds de ondertekening van het vredesakkoord een jaar geleden. Ook de OHCHR (UN Office of the High Commissioner for Human Rights) maakt zich ernstig zorgen over de totale straffeloosheid die er heerst. Dagelijks worden mensen ontvoerd, vermoord of van hun land gejaagd.
Het ‘front’ is echter intern verdeeld in een dozijn etnische splintergroepen en maffia’s die van de gelegenheid gebruik maken om veel geld te verdienen, bijvoorbeeld met grootschalige illegale houtkap en export naar India. Of deze opstand tot meer democratie en zelfbestuur zal leiden of eerder tot het uiteenvallen van Nepal zal vooral afhangen van twee zaken; de capaciteit van de regering om met een speciale politiemacht orde op zaken te stellen en de snelheid en eerlijkheid waarmee grondwettelijke verkiezingen worden georganiseerd. Dit akkoord geeft in dat laatste weer enige hoop.

Het volksleger mort, maar schikt zich

Bij een bezoek aan één van de zeven kampen waar Maoïsten verblijven blijkt er heel wat onvrede te bestaan. Pratiksha, commandant van de 4de cantonment site: “Volgens het vredesakkoord worden beide legers gelijk behandeld. Waarom krijgt een soldaat van ons leger dan 60Rs per dag om te eten terwijl het Nepalese leger 100Rs per dag krijgt? Waarom krijgen wij 3000Rs salaris per maand en zij 4400Rs? Van de 11 maanden zijn er trouwens nog maar 4 uitbetaald.”
Over dat laatste werd zondag beslist om meteen alle achterstand terug te betalen. Een commissie zou de gesprekken over hun toekomst weer nieuw leven in moeten blazen. De laatste keer dat die bijeenkwam was in juli. Ondanks de wrevel lijkt men nog niet van plan het kamp terug in te ruilen voor de jungle. De bouwwoede doet eerder vermoeden dat de kampen langzaam maar zeker permanente basissen zullen worden. 

VN technisch werkloos

De wapens van de Maoïsten liggen al in containers en sinds 21 december is elke strijder geverifieerd. De andere taak van de VN, ondersteuning van eerlijke verkiezingen, zal vooral in de periode net voor en tijdens de verkiezingen inspanningen vergen. Ian Martin, hoofd van de UNMIN (United Nations Mission in Nepal) wil graag het mandaat verbreden om ook op andere domeinen zoals hervorming van de veiligheidssector actief te zijn, maar zowel de binnenlandse actoren als India en China zijn daar resoluut tegen.
De regering heeft een officiële vraag voor 6 maanden verlenging ingediend, zonder verbreding van het mandaat. De kans dat er peace-keeping troepen naar Nepal komen om het gebrek aan recht en orde in het zuiden aan te pakken lijkt onbestaande. Wachten op verkiezingen en hopen dat niemand die zal boycotten is wat de VN nu nog kan doen.