Nieuw boegbeeld gezocht voor het socialisme van de 21ste eeuw

Het heeft iets meelijwekkends, de zieke Chávez die in Venezuela strak alle touwtjes in handen blijft houden en zich opwerpt als de gedoodverfde winnaar van de presidentsverkiezingen in het najaar. De kans is inderdaad reëel dat hij op 7 oktober voor de derde keer de presidentsverkiezingen wint. Hij weet immers ook zijn ziekte maximaal uit te buiten voor electorale winst.

Toekomst van de Bolivariaanse revolutie

Wat wel onzeker wordt, ook met een overwinning van Chávez, is de toekomst van zijn geesteskind: het “socialisme van de eenentwintigste eeuw” en zijn Bolivariaanse revolutie. Het is twijfelachtig of Chávez de nieuwe ambtstermijn met dezelfde daadkracht en overmoed kan invullen als toen hij tien jaar geleden die droom op de sporen zette.

Met zijn eigengereide optreden heeft hij in de regio een links-progressieve beweging in gang gezet, die Latijns-Amerika twee zaken heeft bijgebracht: een groter zelfbewustzijn en een grotere soevereiniteit ten aanzien van de VS, en een grotere assertiviteit om in te gaan tegen de neoliberale regels van de Washingtonconsensus.

ALBA barst

Vraag is of die ontwikkelingen zich zullen doorzetten met een verzwakte Chávez, of – als het slecht loopt – zonder el comandante. Het Bolivariaanse alternatief ALBA – het samenwerkingsverband tussen Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuador, Nicaragua en een aantal Caribische landen – dat tot de meest concrete verwezenlijkingen behoort van dat socialisme van de eenentwintigste eeuw vertoont barsten.

Rafael Correa van Ecuador stond alleen om niet deel te nemen aan de top van de Amerika’s in april, als protest tegen het veto van de VS tegen de deelname van Cuba. En de Peruaanse president Humala, die zich toch duidelijk als links-progressief profileerde, is tot op vandaag nog altijd geen lid van de club omdat hij vreest door de associatie met het Venezolaanse boegbeeld elders punten te verliezen.

Het socialisme van de eenentwintigste eeuw zal voor het komende decennium op zoek moeten naar een nieuw boegbeeld en een nieuw elan als het wil overleven.