Nieuw-Caledonië wacht op dekolonisering

Nieuw-Caledonië, ook wel Kanaky genoemd door de inheemse bevolking, is een eiland ten oosten van Australië in de Stille Zuidzee. In 1853 zetten de Fransen er voet aan wal en zij stuurden de daarop volgende veertig jaar 20.000 gevangenen naar het eiland. Daardoor werd Nieuw-Caledonië een zogenaamde strafkolonie.
De Kanaken, de inheemse bevolking van ‘Kanaky’, hadden tot enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog amper rechten. Na WOII werd het land zogenaamd Frans Overzees Gebied, wat wil zeggen dat het hetzelfde statuut heeft als een regio op het Franse vasteland.

Nouméa-akkoord

In de jaren ’60 richtten de Kanaken onafhankelijkheidsbewegingen op, wat af en toe zorgde voor onlusten. Sinds 1986 staat Nieuw-Caledonië op de VN-lijst voor Gebieden zonder Zelfbestuur en houden de VN de situatie van de Kanaken nauwlettend in het oog.
In 1998 kwam er een overeenkomst tussen de Franse staat en de Kanaakse onafhankelijkheidsbewegingen: het Nouméa-akkoord. Dat akkoord hield in dat er een overgangsperiode zou ingaan van vijftien jaar waarin alle bevoegdheden van de Franse staat overgeheveld worden naar Nieuw-Caledonië. Enkel defensie, justitie, veiligheid en de munt blijven Franse bevoegdheid.
Wanneer de overgangsperiode afgerond is in 2014, zal er een referendum georganiseerd worden dat bepaalt of Nieuw-Caledonië volledig onafhankelijk wordt of een onderdeel blijft van de Franse Republiek. Maar liefst 72 procent van de inwoners van Nieuw-Caledonië waren voorstander van het Nouméa-akkoord.
Een afspraak in het Nouméa-akkoord is dat wanneer de president van het eiland tegen de onafhankelijkheid is, dat de vice-president een voorstander moet zijn van de onafhankelijkheid. De laatste jaren zijn er amper nog problemen geweest op het eiland.

Dekolonisering in Stille Zuidzee

Het Speciaal Comité voor Dekolonisering van de Verenigde Naties, dat momenteel samenkomt in Nieuw-Caledonië, werd opgericht in 1961. Zij moeten toezicht houden op de onafhankelijkheidsstrijd van kiloniale landen en volkeren.
Op de eerste dag van de top zei voorzitter Donatus St Aimee (St. Lucia) dat kleine gebieden zelf zouden moeten beslissen hoe zij willen dat er geregeerd wordt. ‘Als kleine gebieden ervoor kiezen hun relaties met hun kolonisator in stand te houden, moet dat gerespecteerd worden’, aldus Donatus op Al Jazeera.

Ook Secretaris-Generaal Ban Ki-moon had een boodschap voor aanvang van de top in Nieuw-Caledonië. ‘Het gastland, Nieuw-Caledonië, is een goed voorbeeld voor de vooruitgang van de samenwerking tussen het comité en de administratieve macht. In afwachting van het dekoloniseringsproces in het algemeen in de hele Stille Zuidzee. Het is belangrijk dat de bevolking van deze landen beseft dat zij zelf hun toekomst kunnen bepalen’, zegt Ban Ki-moon op de website van de VN.
Het comité heeft een lijst met zestien landen of gebieden die nog gedekoloniseerd moeten worden:  Anguilla (Verenigd Koninkrijk), Bermuda (VK), Britse Maagdeneilanden (VK), Kaaimaneilanden (VK), Falklandeilanden (VK), Montserrat (VK), St. Helena (VK), Turks- en Caicoseilanden (VK), Amerikaanse Maagdeneilanden (VS), Gibraltar (VK), Amerikaans-Samoa (VS), Guam (VS), Nieuw-Caledonië (Frankrijk), Pitcairneilanden (VK), Tokelau-eilanden (Nieuw-Zeeland). Oost-Timor werd in 2002 van de lijst geschrapt, zij verwierven toen de onafhankelijkheid van Indonesië.