Nieuwe Amerikaanse bevelvoerder in Afghanistan blijkt ijzervreter

McChrystal werd op 11 mei voorgedragen door de Amerikaanse minister van Defensie, Robert Gates. De senaat moet de benoeming nog goedkeuren. Volgens Gates staat McChrystal voor een nieuwe en onconventionele aanpak van opstandbestrijding. Die term, in het Engels ‘counterinsurgency’, verwijst tegenwoordig vooral naar niet-militaire acties die erop gericht zijn de burgerbevolking voor zich te winnen. Harde militaire operaties die “de vijand” moeten uitschakelen, vallen in het Amerikaanse legerjargon onder het begrip ‘counter-terrorism’ – de bestrijding van de terreur.
De Amerikaanse media namen de lovende woorden van het Pentagon over. Volgens de Washington Post illustreert de keuze voor McChrystal “de opmars van officieren die aandringen op het gebruik van technieken van opstandbestrijding in Afghanistan en Irak die opvallend verschillen van de traditionele militaire doctrine.” De New York Times hoorde van bronnen bij het Pentagon dat McChrystal de beste keuze was “door zijn opleiding in onconventionele oorlogsvoering waarbij de bescherming van de burgerbevolking veel aandacht krijgt.”

Strijd tegen terreur centraal

Diezelfde bronnen voegen daar wel aan toe dat de generaal ook opviel “door zijn succes bij het opsporen en doden van opstandelingen.” En volgens The Wall Street Journal werd het Pentagon ook aangetrokken door de ervaring die McChrystal opdeed in Irak “aan het hoofd van eenheden die gespecialiseerd zijn in guerrillatechnieken en het opleiden van plaatselijke legereenheden.”
Wie de achtergrond van McChrystal nauwkeurig bekijkt, komt tot de vaststelling dat zijn profiel toch wel verschilt van wat het Pentagon naar voren schuift. Tijdens zijn voorbije vijf jaar aan het hoofd van de Joint Special Operations Command (JSOC), was McChrystal vooral bezig met de strijd tegen de terreur, en niet met de opstandbestrijding waarop de nieuwe Amerikaanse regering inzet. Zijn manschappen gingen in de eerste plaats achter de kopstukken van Al-Qaida en achter rebellenleiders in Irak, Afghanistan en Pakistan aan, vooral via luchtaanvallen en gerichte grondacties.
Het was ook onder het bevel van McChrystal dat de JSOC minder aandacht ging besteden aan de opleiding van plaatselijke legereenheden in opstandbestrijding, traditioneel een belangrijke opdracht van de speciale eenheden.
McChrystal stond van 2003 tot 2008 aan het hoofd van de JSOC. Dat is ongewoon lang, en het heeft waarschijnlijk te maken met zijn nauwe relatie met de voormalige minister van Defensie Donald Rumsfeld. Die begon de JSOC te gebruiken als een alternatief voor de geheime operaties van de CIA, waarin Rumsfeld geen vertrouwen had. In 2005 zorgde Rumsfeld ervoor dat de JSOC veel meer speelruimte kreeg om op eigen initiatief in actie te komen in oorlogsgebieden.

Omstreden luchtaanvallen

McChyrstal en de JSOC begonnen daarop gerichte aanvallen tegen kopstukken van de taliban in Afghanistan uit te voeren. Die luchtaanvallen, waarbij al honderden burgerslachtoffers zijn gevallen, hebben tot luide protesten in Afghanistan en zware spanningen met de regering van dat land gevoerd, die nog altijd aanhouden. De nieuwe Amerikaanse regering heeft de overheid in Afghanistan beloofd dat ze zal onderzoeken hoe de operaties op een andere leest kunnen worden geschoeid, maar weigert voorlopig de luchtaanvallen helemaal stop te zetten.
In augustus 2008 werd McChrystal directeur van de Joint Staff in het Pentagon, een driesterrenfunctie. De benoeming sleepte maandenlang aan door een onderzoek naar de mishandeling van gevangenen door militairen die onder het bevel van McChrystal stonden. Voor die feiten werden 64 medewerkers van eenheden van de Special Operations gestraft.
Volgens W. Patrick Lang, een voormalige militaire inlichtingenofficier voor het Midden-Oosten “klinkt de keuze voor McChrystal als een paradigmaverandering. Het beleid van Obama om de top van Al-Qaida in Afghanistan en Pakistan te vernietigen, lijkt absolute prioriteit te krijgen.” In elk geval wijst de keuze erop dat de Amerikaanse regering van plan is door te gaan met de luchtaanvallen, al doen die in Afghanistan steeds meer weerstand groeien tegen de Amerikaanse aanwezigheid in het land.