Nieuwe gespreksronde moet pad vrijmaken voor economischesamenwerking

In december 2001 spraken Havana en Brussel af om via gespreksrondes te komen
‘tot het juiste kader’ voor een structurele economische samenwerking met het
blok van de 15 lidstaten. Sindsdien is de Unie enkele keren in aanvaring
gekomen met het Castro-bewind. Onder meer de Europese steun voor een
VN-resolutie die de mensenrechtenschendingen op Cuba aan de kaak stelt,
zette kwaad bloed in de Cubaanse regering. Cubaanse en Europese diplomaten
pikten in Kopenhagen de draad weer op en probeerden onderweg enkele steken
op te rapen.

Een reeks politieke en ideologische verschillen zitten de samenwerking met
de EU nog in de weg, zodat het voorlopig blijft bij bilaterale samenwerking
met de lidstaten apart. Vooral Spanje, dat aandringt op politieke
hervormingen en meer respect voor de rechten van de Cubanen, staat een
Cubaans-Europees verdrag in de weg. Dat standpunt is gebetonneerd in een
gezamenlijke resolutie van 1996 die stelt dat een volwaardige samenwerking
zal afhangen van een verbetering van de mensenrechten en meer politieke
vrijheid.

Havana omschrijft de gesprekken van maandag als open, transparant en
constructief maar zegt er wel bij dat de officiële beleidslijn van de Unie
geen basis kan zijn voor bilaterale relaties. Buitenlandminister Angel
Dalmau verklaarde voor de duidelijkheid dat Cuba geen aandrang voelt om op
de Europese eisen in te gaan. De Europese Raad van Ministers moet eerst haar
beweringen hard maken met een serieus en diepgaand onderzoek.

Elke zes maanden herziet de Unie zijn standpunt ten opzicht van het Cubaanse
regime, maar de koppeling tussen de economische samenwerking en de
mensenrechten blijft overeind. De vraag is nu hoe lang de EU zich nog achter
dat door Spanje afgedwongen ‘gezamenlijke standpunt’ zal scharen. Diplomaten
aan weerskanten van de oceaan vinden het tijd om het Europese standpunt te
verzachten omdat het zijn doel voorbij schiet. De gewenste politieke
hervormingen zijn er niet gekomen en de invloed van de EU op het eiland
taant erdoor.

In Europa bestaat natuurlijk ook de behoefte om de bestaande
Europees-Cubaanse samenwerking te verzilveren voor andere handelspartners
met de pluimen gaan lopen. In zijn officiële slotverklaring erkent Cuba dat
de economische banden met de aparte EU-leden van groot belang zijn: de
handel met de Europese bedrijven is goed voor 34 procent van de
handelsbalans van Cuba.

Spanje is de belangrijkste handelspartner, ondanks het feit dat premier José
María Aznar Castro’s grootste criticaster in Europa is. Frankrijk en Italië
komen op de tweede en derde plaats. Ook wat betreft buitenlandse
investeringen komt Spanje op één. Spaanse bedrijven waren in 2000 goed voor
een vierde van alle buitenlandse investeringen.