Nieuwe premier gooit het roer drastisch om

Gisteren (zondag) kondigde Zapatero aan de 1300 Spaanse manschappen in Irak zo spoedig mogelijk terug te zullen trekken. Vrijdag zei de premier nog dat alleen te zullen doen als de Verenigde Staten niet voor 30 juni de macht overdragen aan de Verenigde Naties. Uit de informatie de we hebben, blijkt dat het niet erg waarschijnlijk is dat een VN-resolutie wordt aanvaard die overeenkomt met onze voorwaarden voor onze aanwezigheid in Irak”, verklaarde de premier gisteren.

Zapatero’s Socialistische Arbeiderspartij PSOE won in maart de verkiezingen. De conservatieve Partido Popular (PP)van premier Aznar werd weggestemd na de Al-Qaeda-aanslagen op 11 maart in Madrid, waarbij bijna tweehonderd mensen om het leven kwamen. Aznars poging om aanvankelijk de schuld van de aanslagen in de schoenen van de ETA te schuiven, viel verkeerd bij de Spaanse kiezers. Een meerderheid van de bevolking had zich eerder al uitgesproken tegen de Spaanse steun aan de oorlog in Irak. Twee factoren die er in belangrijke mate aan bijdroegen dat Aznar na acht jaar zijn biezen kon pakken.

Donderdag en vrijdag zette Zapatero in het Spaanse parlement de nieuwe koers van de regering uiteen. Een van de speerpunten is een herziening van de grondwet, waardoor plaatselijke overheden meer bevoegdheden krijgen. Hij wil discriminatie op grond van geslacht bij de troonsopvolging uitbannen (de huidige wetgeving geeft mannen meer rechten) en een hervorming van de senaat, zodat die representatiever wordt voor de zeventien autonome regio’s die het land telt.

Tijdens de regering van Aznar zorgde vooral de relatie met de nationalistische partijen in Baskenland en Catalonië voor spanningen en conflicten. Zapatero heeft aangekondigd nog voor juli in gesprek te gaan met de leiders van de zeventien gemeenschappen. Hij wil de nieuwe Europese grondwet, die naar verwachting eind juni wordt goedgekeurd, laten vertalen in Catalaans, Baskisch en Galicisch, naast Spaans de drie officieel erkende talen in Spanje.

Verder wil Zapatero een nieuwe wet waarmee huiselijk geweld beter aangepakt kan worden en pleitte hij voor meer rechten voor homoseksuelen en transseksuelen. De katholieke Kerk blijft daarbij niet buiten schot: de regering wil het door de kerk verfoeide homohuwelijk invoeren en plannen om het katholieke geloof als examenvak te introduceren, zijn definitief van de baan.

Op milieugebied kondigde de nieuwe regering aan dat de onttrekking van water aan de Ebro wordt stopgezet. Dat project is omstreden en kreeg eerder kritiek van de Europese Unie en de Catalaanse gemeenschap.

In tegenstelling tot de PP van oud-premier Aznar, wil de nieuwe socialistische regering in dialoog treden met gematigde nationalistische groeperingen in Baskenland. Een houding die geheel past bij bruggenbouwer Zapatero, die de afgelopen jaren in Spanje een soft imago opbouwde. Het bezorgde hem zelfs de bijnaam ‘Bambi’.

Zapatero citeerde vrijdag tijdens de toespraak voor het parlement zijn grootvader Juan Rodríguez Lozano, die kapitein was in het leger van de Spaanse Republiek (1931-1939). In 1936 werd hij gefusilleerd door militairen van het regime van dictator Francisco Franco, omdat hij weigerde bevelen op te volgen. In zijn testament riep hij zijn nakomelingen op zicht in te zetten voor het socialistische gedachtegoed. (JS/PD)