Niger sleutelt voorzichtig aan demografische tijdbom

De mentaliteitswijziging in Niger wordt een handje geholpen door de dalende koopkracht. “Ik ben het er tegenwoordig mee eens dat mijn vrouw de pil neemt”, zegt Salissou Allassane, die twaalf kinderen heeft bij twee vrouwen, “Ik heb geen keuze, want je moet voor al die kinderen voedsel, geneesmiddelen en schoolmateriaal kopen.”
“De aarde produceert steeds minder en we worden almaar armer”, bevestigt Abou Salah, een boer uit Maradi in het zuiden van het land, terwijl hij zijn vrouw begeleidt naar het centrum voor gezinsplanning.
De 13 miljoen Nigerezen zijn nu met vier keer zoveel als in 1960, zo leren statistieken van het ministerie van Bevolking. Het VN-bevolkingsfonds UNFPA schat dat hun aantal kan oplopen tot 17 miljoen in 2015 en 56 miljoen in 2050. Dat zijn veel monden om te voeden in een land dat leeft van landbouw en veeteelt en dat te kampen heeft met droogte en woestijnvorming.
De regering heeft zich tot doel gesteld de bevolkingsgroei tegen 2015 te verminderen van 3,3 tot 2,5 procent. Dat moet gebeuren door anticonceptiemiddelen, die momenteel maar door één koppel op twintig worden gebruikt, voor iedereen toegankelijk te maken. Er wordt ook een inspanning gedaan om meer meisjes naar school te sturen. Momenteel trouwt de helft van de Nigerese meisjes voor hun vijftiende levensjaar. Meisjes die middelbaar onderwijs kregen, hebben gemiddeld ‘slechts’ vijf kinderen.

Operatie anticonceptiepil

De centra voor familieplanning doen een extra inspanning om zoveel mogelijk vrouwen te bereiken. In het centrum van de hoofdstad Niamey springt onmiddellijk een tekening van een familie met vier kinderen in het oog, als een ideaal dat navolging verdient. Een groepje vrouwen staan te kletsen en te lachen, de mannen zijn nergens te bespeuren. “Elke dag komt een dertigtal vrouwen gratis anticonceptiemiddelen halen”, zegt Nana Hadiza, een van de vroedvrouwen in het centrum.
In het centrum van Maradi is het minder druk. In deze grensstreek met Nigeria staat de islam erg sterk en is het analfabetisme hoog. “In Niger zijn acht vrouwen op tien niet naar school gegaan. Ze vinden moderne contraceptie niet belangrijk en praten er niet over met hun man”, zegt een vroedvrouw. Een collega merkt op dat de mentaliteit toch aan het veranderen is “dankzij de vele boodschappen op radio en televisie.”

Weerstand

“Ik gebruik de pil al tien jaar, met de toestemming van mijn man”, zegt een onderwijzeres in Maradi, moeder van drie kinderen, “Veel vrouwen die naar school zijn geweest, gebruiken de pil zonder het aan hun man te vertellen.” Een verkoopster van oliebollen en moeder van negen kinderen heeft een ander verhaal: “Ik heb nooit de pil gebruikt. In het begin wist ik niet wat het was en toen ik er later over begon tegen mijn man, zei die resoluut nee.”
In heel wat gezinnen moet anticonceptie wijken voor religieuze motieven. “Het is God die ons voedt, we kunnen daar zelf niets aan doen”, zegt Mallam Abdoulaye Aliou, een lokale islamgeestelijke of ‘maraboe’. Zijn meer radicale collega’s zeggen in hun preken onomwonden dat de pil een Westerse uitvinding is die aanzet tot ontucht en die in de naam van de islam moet worden bestreden.
Voor de meer gematigde maraboe Mallam Adamou kunnen echtelieden besluiten wat meer tijd te laten tussen de geboortes, “voor de betere gezondheid van de vrouw.” Elke vorm van geboortebeperking, sterilisatie of abortus blijft voor hem evenwel uit den boze, want verboden door de islam.