Nigeria hoofdvogel op Bush’ oliesafari

Nigeria is als ’s werelds zesde olieproducent de belangrijkste Afrikaanse investeringspost voor Amerikaanse bedrijven. De Amerikaanse oliegigant Chevron/Texaco voert het peloton aan; naar eigen zeggen pompte het bedrijf de afgelopen vijf jaar evenveel miljard dollar in Nigeria. De komende vijf jaar wil het die investeringen verviervoudigen tot 20 miljard.

West-Afrika, met Nigeria als grootste producent, wordt beschouwd als de snelst groeiende oliemarkt. De subregio, die stabieler is dan het Midden-Oosten, is van vitaal belang voor de consolidering van de machtspositie van de VS in de wereld. Amerika onttrekt nu 15 procent van zijn olie-import uit Afrika, en tegen 2015 zou dat een vierde moeten zijn.

Voor zoveel miljard zou Lagos alles doen, waarschuwen sommige waarnemers. Bush “is in Nigeria om (president Olusegun) Obasanjo te overtuigen uit de OPEC te stappen en voor de VS een monopolie te verzekeren op de Nigeriaanse olie,” meent Segun Jedege, de directeur van de Nigeriaanse Mensenrechtencommissie CDHR in Lagos. “Bush’ bezoek komt de arme bevolking van Nigeria niet ten goede. De trip zal uitdraaien op meer armoede, want hij zal de privatiseringsgolf stimuleren en de overheidssteun terugdringen.”

De Nigeriaanse ngo’s vinden dat het hoog tijd is dat de regering zich met iets anders gaat bezighouden dan olie en een economisch beleid voert dat bijvoorbeeld de landbouwers ten goede komt. Ze worden daarin gesterkt door de Wereldbank, dat waarschuwt voor eenzijdige investeringen in mijnbouw en oliewinning. Volgens een recent Wereldbankrapport zorgt een eenzijdige aandacht voor grondstoffen voor meer inkomensongelijkheid en meer sociale onrust.

De regering ontkent dat Bush’ trip enkel om olie draait. Nigeria zal aandringen op Amerikaanse investeringen in andere sectoren, zegt Obasanjo’s woordvoerder Remi Oyo. “Het bezoek is vooral een erkenning van de leidersrol van Nigeria in Afrika.” Getuige daarvan is het feit dat NEPAD (New Partnership for Africa’s Development) - een ambitieus plan om tientallen miljarden euro’s aan investeringen en ontwikkelingsgeld op te halen voor Afrika in ruil voor meer democratie, transparantie en vrije markt – “ter sprake komt” tijdens het bezoek. Het NEPAD is het kindje van de Nigeriaanse president en zijn Zuid-Afrikaanse collega Thabo Mbeki.

Indien Bush verdere toezeggingen doet voor een Amerikaanse bijdrage aan een interventiemacht voor Liberia, zal de trip een voltreffer zijn voor Obasanjo. Het was immers de Nigeriaanse president die de Liberiaanse president Charles Taylor vorig weekend overhaalde om op te stappen. Taylor zou in vrijwillige ballingschap gaan naar Nigeria als de interventiemacht ter plaatse is. Nigeria hoopt op erkenning van zijn inspanningen op het vlak van vredeshandhaving. Het land gaf de afgelopen tien jaar 330 miljoen euro uit voor vredeshandhaving in Liberia en Sierra Leone. Een half jaar vredeshandhaving in Liberia zou de 15-koppige ECOWAS nog eens honderd miljoen euro kosten. De voorzitter van de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse, Mohammed Chambers, hoopt dat de VS de interventiemacht gaan leiden.

De kans is klein dat Nigeria kan profiteren van de 10 miljard die de VS opzij hebben gezet voor hulp aan ontwikkelingslanden die een voorbeeldfunctie vervullen. Als één van de meest corrupte landen in de wereld voldoet het niet aan de vereiste van transparantie. Mogelijk kan Nigeria wel wat meepikken van de 15 miljard dollar in het kader van het Amerikaanse Noodplan tegen Aids. Maar voor toezeggingen is het te vroeg, al was het maar omdat het beloofde geld er eenvoudig nog niet is. Voor de vijf miljoen Nigerianen die momenteel lijden aan HIV en aids komt de hulp waarschijnlijk te laat.

Geld voor de bestrijding van terrorisme lijkt wel meteen voorhanden. Terroristen zijn in West-Afrika geen groot probleem, maar de VS maken zich zorgen over de steun die Osama bin Laden geniet bij de islamitische bevolking in Nigeria. Het land kan met zijn poreuze grenzen en dito luchtruim een goede uitvalsbasis worden voor terroristische aanvallen in de regio. Washington is als de dood voor aanslagen tegen Amerikaanse doelwitten, zoals die tegen de ambassades in Kenia en Tanzania in 1998 en de recente moord op Israëlische toeristen in Kenia. Bush heeft 100 miljoen toegezegd aan Oost-Afrika om de veiligheid in de lucht- en zeehavens te versterken. Hij kan hetzelfde geven aan Nigeria tijdens zijn bezoek in Abuja.