Noord-Korea flirt met hervormingen

De jongste telg van de Kims is charismatisch en kickt op publieke aandacht. Het contrast met zijn strenge, beheerste vader Kim Jong-Il kan haast niet groter. De staatspers toont Kim Jong-un terwijl hij de kermis bezoekt, geflankeerd door een mysterieuze vrouw het publiek enthousiast toespreekt en uitbarst in gelach of applaus tijdens een rockconcert. Dit geflirt met de media is ongezien voor het kluizenaarrijk, wat de indruk wekt dat het land op weg is naar meer openheid en modernisering.

Ontwrichting legermacht

Een hooggeplaatste bron met contacten in Pjongjang en Beijing bevestigde onlangs aan Reuters dat de jonge leider een nieuwe wind in het totalitaire regime wil blazen. Hij zou hervormingen in de economie en landbouw willen doorvoeren naar Chinees voorbeeld, wat een onomkeerbare breuk met de communistische traditie van zijn voorgangers zou betekenen.

Volgens de bron richtte Pjongjang in de loop van deze week al een speciale dienst op die de invloed van het leger op de economie moet beperken, een totale koerswijziging tegenover het ‘military first’ beleid van zijn voorgangers. ‘In het verleden had het Politbureau niets te zeggen over de economie. Het leger controleerde alles. Maar dat zal nu veranderen’, zei de bron die anoniem wil blijven uit angst voor repressie.

In dezelfde periode werd legerchef Ri Yong-ho, vader Kims rechterhand, in duistere omstandigheden uit zijn ambt gezet. Wat ook de reden mag zijn, het resultaat is dat de Koreaanse leider de laatste losliggende tegel op het pad naar totale macht heeft geëffend. Vorige week riep hij zich uit als ‘Maarschalk van de republiek’, de laatste in een rits ronkende titels die zijn positie als alleenheerser verzilvert.

Economische hervormingen

De meningen over wat er aan de hand is in Noord-Korea zijn verdeeld. Staat de laatste pariastaat in Azië aan de vooravond van verandering? Is het een stuiptrekking van een regime dat stilaan afbrokkelt door een interne politieke strijd? Of wil Kim Jong-un het leger tonen wie de echte macht in handen heeft? ‘Wat de motieven ook zijn, de ontwikkelingen van de laatste week tonen een sluwe, jonge leider die vastberaden is om zijn stempel op het land te drukken’, zegt Evans Revere, onderzoeker bij het Centrum voor Noord-Oost Aziatische Studies.

Door internationale sancties en het oneerlijke military first beleid dat alle voedsel en energie voor het leger reserveerde, is de Noord-Koreaanse economie op sterven na dood en kwijnt de bevolking al decennia lang weg van de hoger. Hervormingen zijn broodnodig, maar Pjongjang zit met een lastig dilemma. Een recente analyse van de onafhankelijke denktank International Crisis Group toont aan dat de slechte economische toestand het regime verzwakt. ‘Hervormingen kunnen de energie efficiëntie en productiviteit verbeteren maar daarvoor moet Noord-Korea breken met de ideologie van de Kim traditie. Als Kim Jon-Un aan de macht wil blijven kan hij dat niet doen.’

Andrei Lankov, Noord-Korea specialist en professor aan de Kookmin universiteit in Seoul, legt de situatie als volgt uit: ‘Als Pjongjang hervormingen naar Chinees model doorvoert, riskeert het een humanitaire ramp en een ineenstorting van het regime. Doet het dat niet, dan stelt het zijn noodlot gewoon uit. Noord-Korea is Vietnam of China niet. Je kan er geen kapitalistische markt introduceren zonder politieke hervorming. De inkomenskloof tussen Noord- en Zuid-Korea is de grootste ter wereld. Als het noorden proeft van de welvaart in het Zuiden, stort het hele systeem in.’

Schone schijn

Optimisten zien in Kim Jong-un een kans voor Noord-Korea om uit het economische drijfzand te klauteren. Yoo Ho-yeol, professor aan de Korea Universiteit in Seoel gelooft dat Kim Jong-un zal zoeken naar een manier om economische hervormingen met de politieke ideologie van de Kims te rijmen. ‘Hij zal veilig spelen door samen te werken met China,’ vertelde Ho-yeol aan Reuters.

Het rapport van International Crisis Group is echter sceptischer. ‘Alles wijst erop dat het regime nog altijd draait op de dictatuur en de cultus van één intussen historisch geworden familie. Kim Jong-un is alleen open en charismatisch aan de buitenkant. Nog meer dan bij zijn voorgangers zal zijn volk en de stabiliteit van de regio lijden onder zijn obsessie met macht. Als Pyongyang een eenmansdictatuur blijft, zal modernisering, en dus ook economische hervorming of nucleaire ontwapening, uitblijven.

Hongersnood

Getuigenissen van Noord-Koreaanse vluchtelingen en buitenlanders die onlangs het land bezochten, vertellen een sombere realiteit. Sinds Kim Jong-un zeven maand geleden het Politbureau leidt, is er weinig reden tot optimisme. De aangekondigde hervormingen hebben niets veranderd aan de schrijnende economische toestand van het land, vertellen getuigen met connecties in Noord-Korea aan Reuters.

De prijs van rijst is sinds de aangekondigde hervormingen niet bij te houden. Volgens een getuige met familie in Noord-Korea is de prijs van 1 kilogram rijst intussen al een doorsnee maandsalaris. De ongelijkheid tussen rijk en arm zorgt ervoor dat wie rijst heeft, begint te hamsteren in de hoop dat de hervormingen hen later winst zullen opleveren. Voor de armste laag van de bevolking is hongersnood daardoor onvermijdelijk.

Kim Yong-hwa, hoofd van een mensenrechtenorganisatie voor Noord-Koreaanse vluchtelingen en zelf vluchteling, reageert scherp: ‘Noord-Korea dat hervormingen en openheid nastreeft? Dat geloof je toch zelf niet? De internationale pers ziet het te rooskleurig in. Het enige wat Kim Jong-il aan zijn zoon heeft overgelaten is schuld. Hij heeft gewoon geen geld om hervormingen door te voeren. Macht, dat is wat hem interesseert.’