Noord-Koreaanse vluchtelingen politieke en humanitaire test voor Japan

Tussen 1959 en 1984 verlieten naar schatting 93.000 Noord-Koreanen en hun
families Japan in het kader van een min of meer verplicht
repatriëringsprogramma. Op die manier raakten volgens het Japanse Rode
Kruis ongeveer 6.800 Japanse vrouwen in Noord-Korea. Japan beraadt zich nu
over de vraag of de vrouwen en hun families mogen terugkeren. Woensdag
keerde een eerste 64-jarige Japanse vrouw terug uit Noord-Korea. Zij was in
november 2002 naar China gevlucht. Sinds vorige zomer zouden er in het
geheim kinderen van Japanse vrouwen en Noord-Koreaanse mannen naar Japan
zijn overgebracht.

Niet alle Noord-Koreaanse vluchtelingen hebben zoveel geluk. In juli 2002
stak een storm van verontwaardiging op toen bleek dat Japan enkele
asielzoekers die hun toevlucht hadden gezocht op het Japanse consulaat in
Peking had overgeleverd aan de Chinese politie. China heeft een akkoord met
Noord-Korea om vluchtelingen terug te sturen. Na hun terugkeer belanden
vluchtelingen vaak in een strafkamp of worden ze veroordeeld tot zware
straffen.

Japan stelt zich traditioneel erg gesloten op tegen asielzoekers. Van 360
aanvragen werden er in 2001 slechts 21 aanvaard. Maar wat de uitgeweken
Japanners in Noord-Korea betreft, lijkt er politiek een en ander te bewegen.
Het Japanse ministerie van buitenlandse zaken maakte bekend dat Japan
Noord-Koreaanse vluchtelingen in China en Zuid-Korea onder zijn hoede had
genomen en dat uitgeweken Japanners onder hen aanspraak konden maken op
dezelfde bescherming als Japanners in het buitenland.

Japan kan zich maar best voorbereiden op de terugkeer van zijn landgenoten
en hun Noord-Koreaanse families, zo stelt de Noord-Koreaanse professor en
mensenrechtenexpert Haruhisa Ogawa. De manier waarop de situatie wordt
aangepakt is van cruciaal belang voor het internationale imago van Japan,
aldus Ogawa.

De terugkeer van Japanse Noord-Koreanen is een eerste test voor de nieuwe
Japanse gastvrijheid. Die dreigt meteen zwaar op de proef te worden gesteld
wanneer de toestand in Noord-Korea verder verslechtert. Sinds 1995 zouden in
het stalinistische land al twee miljoen mensen van de honger zijn gestorven.
Daarbij komen de recente stoere uitlatingen van Pyongyang over zijn geheim
atoomprogramma, die de politieke spanning met de Verenigde Staten hebben
doen toenemen.

Experts verwachten niet meteen oorlog, maar achten mogelijk dat het aantal
vluchtelingen toeneemt tot 300.000 per jaar. Momenteel vluchten elk jaar
ongeveer 30.000 Noord-Koreanen naar China. In 2002 slaagden ongeveer 1000
mensen er via een omweg in asiel te vragen in Zuid-Korea. Het blijft
afwachten of Japan in dat geval zijn grenzen verder zal openen of zich
opnieuw harder zal opstellen tegen asielzoekers.