Noorwegen stelt schulden van Derde Wereld in vraag

De Noorse minister van ontwikkelingssamenwerking Heikki Holmås kondigde vorige woensdag een volledige doorlichting aan van de legitimiteit van alle schulden van ontwikkelingslanden aan de Noorse staat.

Niet de eerste keer

“Dit is een moedige beslissing”, zegt Gina Ekholt, directeur van de Noorse Coalitie voor Schuldkwijtschelding (SLUG), “het kan leiden tot een mentaliteitsverandering bij andere schuldeisers. Andere landen zullen zonder twijfel het voorbeeld van Noorwegen volgen van zodra iedereen het erover eens is dat deze procedure werkt en het bovendien een morele plicht is.”

Het is niet de eerste keer dat de Noorse regering haar eigen schuldenclaims in vraag stelt. In 2006 werd meer dan 70 miljoen euro kwijtgescholden aan Birma, Soedan, Egypte, Ecuador, Sierra Leone, Jamaica en Peru. De kwijtgescholden leningen waren afkomstig van een Noorse exportcampagne tussen 1976 en 1980 waarbij ontwikkelingslanden goedkope leningen van Noorwegen kregen om Noorse schepen aan te kopen.

Tien jaar na de campagne werd duidelijk dat de betrokken landen met zware betalingsmoeilijkheden kampten en de campagne geen effect had op de ontwikkeling van de betrokken landen. De Noorse regering gaf toe dat de leningen enkel verschaft waren om een crisis in de Noorse scheepsnijverheid af te wenden en daarom niet legitiem waren. Nog eens zestien jaar later werden de schulden uiteindelijk kwijtgescholden.

Illegitieme leningen aan Indonesië

Deze keer is het echter anders. “De Noorse staat heeft enkel een onderzoek aangekondigd en daarbij verschillende keren herhaald dat ze niet verwachten nieuwe bewijzen voor illegitieme leningen te vinden”, zegt Gina Ekholt.

Maar dit lijkt niet te kloppen. Volgens een rapport van SLUG uit 2009 is de Indonesische bevoking momenteel leningen ter waarde van 160 miljoen euro aan het afbetalen voor een golfenergiecentrale die er nooit is gekomen en een zeemonitoringsysteem dat nooit gewerkt heeft.

Maar SLUG betwijfelt of de Noorse regering deze leningen wil kwijtschelden. “Deze leningen zijn volgens ons niet legitiem. Waarom? Omdat ze de bevolking er niet op vooruit geholpen hebben en omdat de regering dat op voorhand wist. Dat zijn trouwens de meest recente criteria voor verantwoordelijk lenen. Hierop zal de discussie met de Noorse regering uitdraaien: welke criteria gaan we gebruiken? De criteria die tijdens de jaren ‘80 en ‘90, toen de leningen werden uitgedeeld, in voege waren? We weten dat de Noorse regering voor deze verouderde criteria wil kiezen, maar dat zullen wij proberen veranderen”, zegt Gina Ekholt.

Britse initiatieven

Dit voorjaar is een Britse groep van parlementsleden ook gestart met een uitgebreid onderzoek naar het UK Export Kredietagentschap, de instelling die leningen uitreikt aan andere landen om Britse producten te kopen. Uit het onderzoek is ondertussen al gebleken dat landen als Indonesië, Egypte en Irak momenteel leningen afbetalen voor Britse wapenexports tijdens het bewind van dictators.

“In tegenstelling tot het Noorse initiatief heeft dit onderzoek geen enkele officiële waarde. We hopen dat het Noorse voorbeeld en het initiatief van de parlementsleden de regering zullen doen inzien dat het tijd is om actie te ondernemen”, zegt Tim Jones, beleidsadviseur van UK Jubilee Debt Campaign.