Novartis sleept Indiase patentwet voor rechtbank

“Als Novartis erin slaagt de Indiase patentwet te laten opheffen, dreigen patiënten die van India afhankelijk zijn voor hun geneesmiddelenbevoorrading, wereldwijd het slachtoffer te worden”, zegt Ellen ‘t Hoen van Artsen Zonder Grenzen. “84 procent van de aidsgeneesmiddelen die wij momenteel gebruiken voor patiënten in meer dan 40 landen komt uit India. Door de lagere prijzen kunnen we 60.000 mensen voorzien van geneesmiddelen, als we alleen gepatenteerde medicijnen moesten gebruiken zouden dat er veel minder zijn. En dat is enkel een voorbeeld.”

Is een betere smaak een patent waard?

India moet zich sinds begin 2005 aan de internationale TRIPS-akkoorden voor intellectueel eigendomsrecht houden, maar blijft voorlopig een van de grootste producenten van generische geneesmiddelen. Het land heeft nog steeds geen productpatenten toegekend. Tot voor 2005 erkende India alleen patenten voor een productieproces, niet voor een product, wat in de kaart speelt van de talrijke Indiase generische producenten die hun eigen productiemanier zoeken om een bestaand middel na te maken.

“India eerbiedigt de TRIPS-akkoorden gewoon niet, en ons bedrijf heeft het recht om de investering in onderzoek ook daar ten gelde te maken”, zegt Xavier Thiriar, persverantwoordelijke van Novartis in België. “India wordt wat betreft aantal inwoners een van de grootste markten ten wereld, en ze exporteren ook veel.”

Thiriar erkent dat de toegang tot basisgeneesmiddelen een probleem is, maar zegt dat Novartis samenwerkt met Artsen zonder Grenzen en geeft voor veel geld gratis medicijnen geeft.” Volgens de Gentse professor ethiek en expert of vlak van patenten Sigrid Sterckx vormen kortingen en bedrijven echter geenszins een structurele oplossing voor het schrijnend gebrek aan beschikbare middelen. “Kopieën zijn dat veel meer”, aldus Sterckx.

En India eerbiedigt TRIPS wél, weerlegt Ellen ‘t Hoen van Artsen Zonder Grenzen. “India wijst patentaanvragen voor geneesmiddelen af als het gaat om niet meer dan onbeduidende verbeteringen van bekende moleculen. Dat is volgens TRIPS wel degelijk is toegestaan.”

“Dat soort ‘onbeduidende verbeteringen’ gaat bijvoorbeeld over het wegnemen van een kalksmaak”, zegt de Gentse professor ethiek en expert op het vlak van patenten Sigrid Sterckx. “Zonder op de juridische kwestie in te gaan, vind ik het moreel evident dat zoiets niet patenteerbaar zou mogen zijn. Maar in Europa en de Verenigde Staten volstaat zo’n wijziging om een nieuw patent te krijgen en wordt een medicijn duurder verkocht onder de mythe dat het beter is.”

Precedent

De huidige rechtszaak kwam er nadat een patentbureau in India in januari 2006 een patent op het leukemiemiddel Gleevec van Novartis weigerde omdat het bedrijf een ‘onbeduidende verbetering’ wilde patenteren. Thiriar ontkent dat Novartis ooit onbeduidende verbeteringen heeft gepatenteerd, in India of daarbuiten. Hij merkt op dat het bedrijf zelf generische kopieën produceert van middelen waarvan het patent verlopen is.

Maar het gaat om meer dan dan om de vraag of de Gleevec-versie die Novartis in India wil patenteren, innovatief is of niet. Novartis trok niet alleen naar de rechtbank om de Gleevec-zaak aan te vechten, maar stelt in één moeite de hele Indiase patentwet in vraag. Het bedrijf heeft zowel de Indiase regering, de Indiase producenten van generische medicijnen en een Indiase vereniging van kankerpatiënten voor het hooggerechtshof van Chennai gedaagd.

De zaak kwam een eerste keer voor op 26 september, maar toen schoof de rechter ze door naar een andere zitting. Een uitspraak wordt nu verwacht in de loop van november.

“Het is een erg gevaarlijk precedent voor India en daarbuiten”, zegt Leena Menghaney van Artsen Zonder Grenzen India over de telefoon. “Het gaat nu om Gleevec, maar straks om alle andere medicijnen. Er loopt in India een aanvraag voor patentering van een andere vorm van het oude middel Tenofovir (Gilead Sciences, ADR). En GlaxoSmithKline trok net zijn patentaanvraag in voor Convivir - de generische variant daarvan is de ruggengraat van aidsbehandeling voor Artsen Zonder Grenzen. De patentwet mag niet verzwakken. Wij kunnen het westerse systeem niet volgen - de mensen hier hebben geen ziekteverzekering en als ze ziek worden verkopen ze hun huis, hun juwelen…”

Het probleem van minder toegang tot goedkope geneesmiddelen door verstrengde patentwetten stelt zich het eerst met aidsremmers, zegt Artsen Zonder Grenzen. Na één of twee jaar wordt een deel van de patiënten immers resistent tegen bestaande middelen en moet de arts overschakelen op nieuwere middelen.

Artsen Zonder Grenzen en 16 andere organisaties vragen Novartis daarom in een open brief de zaak weer in te trekken. Onder de ondertekenaars bevindt zich ook de voormalige Zwitserse president Ruth Dreifuss, tevens voorzitter van de Commissie over Intellectuele Eigendomsrechten, Innovatie en Openbare Gezondheidszorg, die werd opgericht door de Wereldgezondheidsorganisatie.

Pr-ramp Zuid-Afrika revisited?

De Gentse professor Sigrid Sterckx vergelijkt de huidige rechtszaak met het proces dat bijna alle grote farmaceutische bedrijven in de wereld in 1998 aanspanden tegen de regering van Zuid-Afrika. De bedrijven eisten toen dat Zuid-Afrika een wet introk die het mogelijk maakte om goedkope versies van gepatenteerde aidsmedicijnen te produceren of te importeren, maar trokken de klacht in 2001 uiteindelijk in. Sterckx: “Het werd een compete pr-ramp voor de farmaceutische industrie - hebben ze dan niets geleerd uit het debacle van toen?” MDG6 (AD/PD)

Open brief aan Novartis
http://www.evb.ch/en/p25011413.html