'Nultolerantie tegen honger' meer dan verkiezingsbelofte

Officieel kampen 44 miljoen Brazilianen met honger en daarom wil de nieuwe
Braziliaanse regering, die op 1 januari aantreedt, van de strijd tegen de
honger haar handelsmerk maken. Lula’s eerste beleidsdaad wordt de
oprichting van een Ministerie voor Sociale Noden, dat rechtsreeks
verantwoording verschuldigd is aan hem.

De linkse president heeft een omvattend programma klaar om de honger te
bestrijden. Het nulhongerproject werkt 21 actiegebieden uit, een
combinatie van structurele maatregelen als landhervormingen en sociale
bescherming voor zwartwerkers met vormen van hulp zoals de uitbreiding van
het programma van gratis maaltijden op school.

José Graziano, de architect van het nulhongerproject, schreeuwt zich schor
om te benadrukken dat voedselhulp op zich niet het doel is maar dat het gaat
om voedselveiligheid, met veel aandacht voor de voedselproductie. De
Braziliaanse media hebben echter vooral aandacht voor het idee om de
voedselhulp te realiseren door voedselzegels en magnetische kaarten. Met die
zegels zou enkel voedsel van Braziliaanse makelij gekocht kunnen worden
zodat de voedselhulp zowel de ontvangers als de Braziliaanse boeren ten
goede komt.

Lula’s tegenstanders geven het plan, dat geïnspireerd is op een programma
dat tijdens de Grote Depressie van de jaren 30, weinig kans op slagen. Ze
denken dat de zegels zullen gaan circuleren als een pseudo-munt, parallel
met de real. Het bureaucratische mechanisme zou de deur openzetten voor
corruptie en valsmunterij. Een andere kritiek - ook binnen Lula’s PT-partij
- luidt dat de formule nogal paternalistisch is. Mensen hebben soms grotere
noden dan voedsel (medicijnen en transport bijvoorbeeld) en als de overheid
ze dan toch steunt, moet dan flexibel gebeuren. De ontvangers van hulp
moeten zelf beslissen wat ze ermee doen. De staat kan niet bepalen wat de
dagelijkse behoeftes zijn van gezinnen, zegt minister van Sociale Zekerheid
José Cechin. Senator Eduardo Suplicy van de PT, die ijvert voor een
bestaansminimum van de wieg tot het graf, had liever contante steun gezien
zodat de minder bedeelden de kans krijgen om zelf te beslissen wat ze willen
kopen.

Maar Lula wil daar niets van weten. De eerste prioriteit van de regering is
niet armoedeverlichting, zegt hij, maar hongerbestrijding. Het Braziliaanse
Forum voor Voedselveiligheid, de koepel van sociale organisaties en ngo’s,
is erg opgezet met de aanpak van Lula. Economist Francisco Menezes,
coördinator van het Forum, relativeert de kritiek op de voedselzegels.
Voedselveiligheid is de prioriteit en dat is een goede zaak. Er zijn in
sommige Braziliaanse regio’s ook noodsituaties zoals het door droogtes
geteisterde noordoosten die onmiddellijke voedselhulp vereisen. Het Forum
voor Voedselveiligheid heeft veel lof voor het feit dat het plan rekent op
de medewerking en de controle van gemeentebesturen, ngo’s en sociale
organisaties. Menezes hoopt dat de bestaande initiatieven - zoals het
verplichte middagmaal op school - nog versterkt worden. Zo zouden scholen
ook maaltijden kunnen aanbieden tijdens de vakantiemaanden. Voor veel
kinderen zijn de vakantiemaanden een verschrikking omdat ze dan hun enige
goede maaltijd van de dag missen.