"N.V. Aarde bijna failliet"

Beleidsmakers en ontwikkelingsorganisaties denken nog te weinig na over de gevolgen van exploitatie van de aarde. De Wereldbank en andere economische ontwikkelingsinstituten lenen zonder vragen 100.000 dollar aan een garnalenkweker om mangrovewoud te kappen.
Alle economieën zijn afhankelijk van natuurlijk kapitaal dat zich bevindt in grond, water, bossen en riffen, maar doorgaans gaan mensen ervan uit dat die bronnen onuitputtelijk zijn. “Tot nu toe is de natuur geëxploiteerd om tot een maximale productie van hout, voedsel, olie en grondstoffen te komen. Dat ging ten koste van water, bodem en biodiversiteit”, zegt Janet Ranganathan van het World Resources Institute in Washington, co-auteur van een nieuw rapport, ‘Restoring Nature’s Capital’. Ondanks alle milieuproblemen is de menselijke benadering van de natuur nog steeds erg destructief en kortzichtig, zegt ze.
Tussen 1980 en nu is ongeveer 35 procent van alle kustmangrovebossen gekapt, meestal om plaats te maken voor garnalenkweek. Vietnam raakte zo meer dan 80 procent van de mangrovebossen aan de kust kwijt. De tsunami in de Indische Oceaan, die in 2004 bijna 230.000 dodelijke slachtoffers maakte, liet zien dat bossen mensen kunnen beschermen tegen de ergste gevolgen van vloedgolven en stormen. Dergelijke “diensten” worden echter niet naar waarde geschat op de markt”, zegt Ranganathan.
Ook schat de markt volgens haar de rol die mangrovebossen spelen als habitat voor zeeleven niet naar waarde. Ze zijn cruciaal voor een gezonde visserij en filteren bepaalde gifstoffen waardoor ze koraalriffen beschermen. De mangroven voorkomen ook erosie van de kustlijn, in veel landen een probleem. In Thailand trekt de kustlijn zich in sommige gebieden 25 meter per jaar terug.
De diensten van de natuur worden gewoonweg niet meegewogen in economische berekeningen, zegt Ranganathan. Ook de sociale en milieukosten van garnalenkwekerijen, zoals watervervuiling, degradatie van land en de impact op de lokale visserij, worden genegeerd. “Uit onderzoek blijkt dat garnalenkwekerijen in het zuiden van Thailand een levensduur hebben van slechts vijf jaar. Het water is daarna te vervuild om er nog garnalen in te kweken en de kwekerij wordt verplaatst. Als we ecosystemen naar de juiste waarde zouden schatten, dan zou dat onze ontwikkelingsbesluiten veranderen.”
De werkelijke waarde van ecosystemen en hun diensten aan de mens is moeilijk te berekenen, erkent Ranganathan. “Maar feit is dat die waarde zeker niet 0 is.”
In 2005 bleek uit het Millennium Ecosystem Assessment (MA), het eerste wereldwijde onderzoek naar het natuurlijke kapitaal van de aarde, dat 15 van de 24 diensten die het ecosysteem leverde, niet duurzaam of verslechterd waren. In businessjargon zou dat betekenen dat twee derde van de 24 divisies van het “bedrijf” in de rode cijfers staat. Slechts vier leveren winst op terwijl de ander vijf gemengde resultaten laten zien.
Verbeterde technieken en modernisering redden de planeet niet van uitputting, zegt Eugene Rosa, professor natuurlijke hulpbronnen en milieubeleid aan de Washington State University. Rosa en zijn collega’s ontwikkelden een wetenschappelijk model, STIRPAT, om de menselijke interactie met de natuur vast te leggen. Ze concludeerden dat natuurlijk kapitaal zal blijven afnemen als gevolg van bevolkingsgroei en consumptie.
“Dat is geen verrassende conclusie, maar er wordt weinig gediscussieerd over bevolking en consumptiepatronen”, zei hij in een interview. “De Noord-Amerikaanse en Europese levensstijlen zijn eenvoudigweg niet duurzaam.” Uit andere onderzoeken bleek dat de mensheid vier of vijf planeten nodig heeft, als iedereen in de wereld een westers consumptiepatroon zou aannemen.