Oceanen geven iets van hun geheimen prijs

Meer dan 90 procent van de biosfeer, het deel van de aarde waar leven voorkomt, bestaat uit oceaan, zegt onderzoeker Ron O’Dor van de Dalhousie Universiteit van Nova Scotia. De oceanen zitten vol met levensvormen, van het oppervlak tot meters diep in de bodem.

O’Dor leidt het onderzoek Census of Marine Life (CoML, Telling van het Zeeleven), een samenwerkingsverband van 1.700 wetenschappers uit 73 landen. Zij zijn halverwege een tienjarig onderzoek naar het leven in de oceanen en hopen hun werk in 2010 af te ronden.

De diepzeebodem beslaat meer dan 300 miljoen vierkante kilometer. Slechts een gebied zo groot als enkele voetbalvelden werd tot nu toe onderzocht. Het aantal zeebergen (bergen onder water) wordt geschat op tussen 30.000 en 100.000. Een paar honderd daarvan zijn (deels) onderzocht.

Ondanks alle geheimen die de diepzee herbergt, is uit het onderzoek tot nu toe wel duidelijk geworden dat allerlei levensvormen in de oceaan bedreigd worden. Tenminste 75 procent van alle vis die gevangen wordt voor commercieel gebruik, loopt gevaar door overbevissing, zegt Julia Roberts van SeaWeb, een milieuorganisatie met kantoren in Parijs en Washington.

Naast overbevissing brengt de klimaatverandering nog onvoorspelbare bedreigingen met zich mee. Zo lijden de koraalriffen op verschillende plaatsen in de wereld schade door stijging van de temperatuur van het zeewater. Normaal gesproken herstellen riffen zich vanzelf weer, maar als de temperatuur te lang hoog blijft, kunnen de ze doodgaan. Een hogere zuurtegraad van het water kan dat proces versnellen.

Quota in de visserijsector worden momenteel vastgesteld op grond van gebrekkige informatie over de biodiversiteit in de oceanen, zegt Joshua Laughren van het Wereld Natuur Fonds in Canada. Bovendien worden ze pas ingesteld als het al min of meer te laat is. Hij noemt als voorbeeld de kabeljauwpopulatie in de Noord-Atlantische Oceaan. In de jaren tachtig daalde die dramatisch. Uit onderzoek bleek dat overbevissing de belangrijkste oorzaak was, maar die bewering werd betwist door de Canadese regering en de visserijsector. Zij schreven de daling van de kabeljauwpopulatie toe aan zeehonden, die zich onder meer voeden met kabeljauw maar ook met vissoorten die schadelijk zijn voor de kabeljauw. Enkele jaren later was de visstand zo ver gedaald, dat veel vissers alsnog failliet gingen.

De onderzoekers van CoML hopen met moderne technologie meer zicht te krijgen op het complexe ecologische netwerk in de oceanen. Aan de westkust van Canada en de VS kregen bijna 3.000 zalmen een computerchip geïmplanteerd, waardoor kan worden gevolgd waar ze zwemmen en hoe ze overleven.

Met deze techniek kan volgens O’Dor elke vissoort die voor commercieel gebruik gevangen wordt, nauwkeurig gevolgd worden. De techniek verschaft ons ontzettend veel meer informatie dan voorheen. Op deze manier kun je een miljardenindustrie als de visserij op een goede manier sturen.

Via de methode werd ondermeer een blauwvin tonijn ontdekt die de Stille Oceaan in 600 dagen tijd drie maal overstak. In totaal legde de tonijn een afstand van 40.000 af. Die tonijn zou voorheen door onderzoekers eerst tot de Amerikaanse tonijnpopulatie zijn gerekend, en daarna tot de Japanse, zegt O’Dor. Als je niet weet dat tonijnen zo ver zwemmen in korte tijd, krijg je sterk vertekende cijfers over de totale populatie.

Als er voldoende geld beschikbaar komt, dan wil de CoML voor 2010 de hele westkust van Noord-Amerika in het onderzoek betrekken, met als doel het daarna uit te breiden naar andere delen van de wereld.

Het was al bekend dat tonijnen ook de Atlantische Oceaan oversteken, maar desondanks wordt door visserijfunctionarissen nog beleid gevoerd als zou het om twee verschillende populaties aan beide zijden van de oceaan gaan. We hebben inmiddels betere informatie, maar het is moeilijk een ingesleten houding te veranderen, aldus O’Dor. (JS)