Oekraïne herdenkt verjaardag Tsjernobyl liever niet

Bijna 20 jaar na het ergste ongeluk ooit met een kernreactor mag de omgeving van Tsjernobyl nog steeds niet bewoond worden. Toch keren de vroegere bewoners terug op gevaar voor eigen leven. Om het geluk van weleer terug te vinden.


Volgende week is het exact 19 jaar geleden dat reactor 4 van kerncentrale in Tsjernobyl explodeerde. Zo’n 150.000 inwoners uit de dorpen en steden in de buurt werden geëvacueerd - zij het pas na vier dagen. De Oekraïense overheid vertelde de bevolking van Pripiat, de grootste stad in de regio, dat het maar voor eventjes was. De stad waar ooit bijna 50.000 mensen woonden, is nu nog steeds verlaten.

De gebouwen en wegen in de socialistische modelstad, op amper 1 kilometer van de reactor, zijn nu volledig overwoekerd door onkruid en planten. Het enige teken van leven zijn plunderaars en wetenschappers. Zo nu en dan struint er ook een avontuurlijke toerist rond in Pripiat.

Ondanks de verlatenheid is het verleden nergens zo aanwezig als in deze stad. In de lokale school lijkt 26 april 1986 vlakbij: op de lessenaars liggen de boeken nog open en op de vermolmde vloer, naast een rotte piano, liggen gasmaskers. Alles ligt hier al twee decennia onaangeroerd.

In de dorpen een paar kilometer verderop zie je hier en daar mensen op straat. Het zijn de dorpelingen die hier in de eerste helft van de jaren 80 woonden. Ze zijn teruggekeerd, hoewel dat verboden is. De zone in een straal van 30 kilometer rond de reactor is nog steeds onbewoonbaar wegens te gevaarlijk.

De bewoners in de dorpen zijn gemiddeld zeventig. Te oud om zich nog zorgen te maken over de risico’s van de straling. Deze mensen leven in ontbering en eenzaamheid. Ze willen met rust gelaten worden.

Hun aanwezigheid toont aan dat de massale verhuizingprogramma’s van de overheid een mislukking zijn, zegt Evhen Golovakha, de directeur van de Sociologisch Instituut van de Oekraïense Wetenschappelijke Academie. De mensen in die dorpen voelen zich beter dan de verhuizers die nog steeds in een gedwongen onderkomen leven.

Mensen van verschillende sociale achtergronden, soms met een andere taal en cultuur, woonden plots naast en door mekaar in de nieuwe kolonies. Dat zorgt voor spanningen. Veel mensen - vooral de voormalige Tsjernobyl-arbeiders - zijn de gedwongen verhuizing financieel nooit te boven gekomen. Niet iedereen die vroeger in de kerncentrale werkte heeft een nieuwe job gevonden.

Zo doods als Pripiat en zijn omgeving is, zo levendig gaat het er tegenwoordig aan toe in de voormalige kerncentrale. Hoewel de laatste reactor in 2000 werd stilgelegd, is er nog veel werk met het onderhoud van de betonnen ‘sarcofaag’ rond de ruïnes waar de explosie plaatsvond op 26 april 1986. De haastig opgetrokken constructie houdt de radioactiviteit voorlopig onder de gevarendrempel. Maar de betonnen kap is dringend aan vervanging toe.

Wetenschappers, ingenieurs en arbeiders lopen af en aan in het complex. Ze dragen geen beschermend pak, onbezorgd over een mogelijk lek. De voornaamste bezorgdheid van velen is dat de kerncentrale van Tsjernobyl straks geen werk meer verschaft.

Voorlopig is er nog genoeg te doen. De Oekraïense regering is al begonnen met de constructie van de definitieve sarcofaag - een project van jaren. De totale kost ligt om en bij de 1,9 miljard dollar, zegt Igor Vasilevich van het ministerie van Brandstof en Energie. Er is al veel geld uit het buitenland gedoneerd, maar nog lang niet genoeg om alles te dekken.

Voor de sociale nazorg van de ramp is er absoluut geen geld. De ramp in Tsjernobyl maakt twintig jaar later nog steeds mensenlevens kapot. Een schrikbarend aandeel van de kinderen die opgroeiden in de vervuilde gebieden hebben schildklierkanker en hun behandeling laat te wensen over. Minder bekend, maar even reëel zijn de psychologische gevolgen van de ramp. Volgens een studie van het Centrum voor Democratische Initiatieven heeft een derde van de mensen die moesten verhuizen last van zware depressies. Voor heel wat slachtoffers staat het leven sinds de ramp stil. Hun plannen, levensstijl en visie op het leven zijn geruïneerd in 1986, zegt het rapport..

Het is moeilijk om de prioriteiten te bepalen. Er is nog zoveel werk aan de winkel in Tsjernobyl, zegt Yuri Privalov, directeur van het Centrum voor Sociale Expertise. Er word veel gevraagd van de overheid: mensen zijn ziek, de reactor moet veilig worden en de vervuiling moet opgeruimd worden. Zolang dit land arm blijft, zullen de problemen blijven aanslepen. (MM)

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.