Oezbeekse oppositiebeweging “solidariteit” wint aan kracht (interview)

IPS: Wat is de drijvende kracht achter uw organisatie en wat zijn haar doelstellingen ?

Bodhokir Choriyev: Oezbekistan is een autoritair regime geworden waarin de regering er alleen maar in is geïnteresseerd aan de macht te blijven. De dictatuur van Islam Karimov heeft keer op keer bewezen dat ze tot alles in staat is om de touwtjes in handen te houden. Ze heeft de samenleving sterk in haar greep en is erin geslaagd een klimaat van angst te creëren. Bijgevolg zeggen ze in het westen: “Karimov is erin geslaagd stabiliteit te brengen, dus is hij een goede dictator”.

De sterkste tactiek die ze momenteel gebruiken is het afschilderen van elke oppositiebeweging als “extremisten” of “terroristen”. Bijgevolg hebben de burgers in Oezbekistan geen alternatieve manieren om over hun problemen te spreken. De media zijn gemuilkorfd, de politieke partijen staan onder strikt toezicht van de overheid en de parlementsleden zijn enkel geïnteresseerd in hun zitje. Er zijn bijgevolg geen politieke instellingen waarlangs de problemen van de mensen kunnen worden gehoord. Onze beweging is ontstaan in deze context van radeloosheid.

Hoe is de beweging gegroeid, in structuur en aantal ?

We zijn in april 2004 met enkele mensen gestart en intussen zijn er een duizendtal leden en veel meer aanhangers. We hebben afdelingen in elke provincie van Oezbekistan en zijn in de VS-staat Missouri geregistreerd als niet-gouvernementele organisatie. Je vindt ons ook in Kazachstan, Kirgizië, Rusland, Oekraïne, Wit-Rusland, Canada en heel wat Europese landen. Alle grote en vreedzame protesten in Oezbekistan van de voorbije jaren zijn georganiseerd door leden van onze organisatie. We zijn er recent in geslaagd de aandacht van alle oppositiegroepen te trekken voor onze campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid.

Waar haalt de beweging haar geld vandaan ?

Alle activiteiten worden gefinancierd door onze leden. Bovendien geven we elke maand financiële steun aan de families van onze leden die problemen hebben in Oezbekistan. We investeren ook in programma’s voor bewustmaking en sensibilisering.

Wat zijn de uitdagingen die jullie hebben moeten overwinnen ?

Sinds 1992 zijn er strikte beperkingen van kracht op de activiteiten van oppositiegroepen in het parlement. Zowat alle parlementsleden staan aan de kant van Karimov en keuren zijn wetten kritiekloos goed. Voor ons is de vraag hoe we die status quo kunnen doorbreken. Onze eerste bezorgdheid is de veiligheid van onze leden. De repressie door de regering is uitermate streng, en maakt gebruik van willekeurige arrestaties en folterpraktijken. We proberen daar wat aan te doen door de repressie internationaal aan te klagen en op te roepen tot sancties tegen het regime.

Hoe staat de overheid tegen uw beweging ?

Het is geen geheim dat de relaties met Karimov en zijn naaste medewerkers erg slecht zijn. Maar in de lagere en middelhoge echelons van de bureaucratie zijn er mensen die ontevreden zijn met de huidige politieke situatie en de aftakelende economie. Voor ons is het ongenoegen onder de bureaucraten een positieve kracht. Het is duidelijk dat het politieke apparaat aan verandering toe is. Karimov is meer dan zeventig jaar oud en het is normaal dat zijn fysieke toestand achteruit gaat. Hij heeft moeite om een opvolger aan te duiden. Voor de Oezbeken is het duidelijk dat de repressie en het gebrek aan keuzevrijheid nog een tijdje zullen voortduren. Maar uiteindelijk zullen de mensen hun geduld verliezen en daarom zie je dat het aantal politieke protesten aan het toenemen is.

Wat maakt uw beweging zo bijzonder ?

Eerst en vooral is het een volksbeweging. We hebben mensen van politieke partijen en van ngo’s en de deur staat open voor nog andere partijen en activisten. We halen onze kracht uit het delen van elkaars ideeën. Ten tweede heeft het idee van geweldloos verzet brede aanvaarding gevonden in de Oezbeekse samenleving. Het is ook belangrijk voor onze doelstelling om de politieke cultuur op een mee democratische leest te schoeien.

Bent u van plan ooit mee te doen aan democratische verkiezingen

We willen in de eerste plaats een vrije, democratische en welvarende samenleving creëren. Dat is ons doel op lange termijn, en daarvoor moet op korte termijn een einde worden gemaakt aan het autoritaire systeem. Momenteel proberen we de samenwerking tussen de verschillende leden van de politieke oppositie te versterken en de activiteiten van de volksbeweging te coördineren. Uiteraard leven binnen onze organisatie ook politieke ambities, maar zoals ik zei proberen we eerst een nieuw politiek klimaat te scheppen. Het land heeft nood aan een liberaal-democratisch politiek systeem.