Onderwijs op Haïti krijgt tweede kans

September is meestal een maand vol stress in Haïti. De scholen gaan open, mensen hopen op hulp in de vorm van bonussen van werkgevers of geld van verwanten overzee. Veel ouders van schoolgaande kinderen moeten bezuinigen op zaken als eten en medicijnen, om het schoolgeld voor hun kinderen te kunnen betalen.

In het armste land van de Amerika’s is basisonderwijs zelden gratis en daardoor vaak onbereikbaar, waardoor de Haïtianen nauwelijks kunnen ontsnappen uit de vicieuze cirkel van armoede. De Haïtiaanse regering en internationale organen willen hier op zeer korte termijn iets aan doen. Zes jaar geleden ondertekende Haïti samen met 188 andere landen de VN-verklaring over de Millenniumdoelen. De deadline voor deze acht doelen, die in essentie gericht zijn op het uitroeien van oorzaken van armoede, is in 2015.

Een van de Millenniumdoelen is gratis basisonderwijs voor iedereen. Een doel dat voor Haïti al moeilijk genoeg te bereiken zou zijn zonder de rampspoed die het land de afgelopen jaren trof. In 2000 werd de Haïtiaanse regering omver geworpen en daarna kreeg het land te maken met verwoestende natuurrampen en een niet eerder gekende opleving van bendegeweld en ontvoeringen. In mei van dit jaar werd René Preval geïnstalleerd als nieuwe democratisch gekozen president.

Minder dan 15 procent van de Haitiaanse kinderen tussen zes en elf jaar oud gaat naar school. Sommige van die kinderen maken het basisonderwijs niet eens af. De Haïtiaanse regering besteedt jaarlijks 90 miljoen dollar aan onderwijs (voor een land met acht miljoen inwoners). Ter vergelijking: Montgomory County in de staat Maryland in de VS, krijgt jaarlijks 1,5 miljard dollar voor onderwijs.

Haïti telt vooral niet-openbare scholen. Ouders betalen gemiddeld meer dan honderd dollar per jaar aan lesgeld en andere schooluitgaven. De meeste Haïtianen moeten leven van minder dan twee dollar per dag. Omdat veel ouders dit bedrag niet elk jaar kunnen ophoesten, zijn veel kinderen eigenlijk zo’n twee jaar te oud voor de klas waarin ze zitten.

“Het is te doen om in 2015 basisonderwijs voor iedereen te kunnen garanderen”, zegt Sam Carlson van de Wereldbank over Haïti. “Als de huidige regering en internationale organen hier absolute prioriteit aan geven.” Samen met de Wereldbank, Unicef, Unesco en andere internationale organen wordt gewerkt aan een tienjarenplan. Het plan zal naar schatting honderden miljoen dollars gaan kosten, zegt Carlson. Het is de bedoeling om onder meer ouders te helpen bij het betalen van lesgeld, schoollunches te verschaffen en duizenden nieuwe onderwijzers op te leiden. De Haïtiaanse regering wil het definitieve plan in december openbaar maken.


Volgens Cesar Pazos van Unicef is internationale samenwerking en hulp belangrijk, “maar Haïti kan niet afhankelijk blijven van internationale organen.” Intensieve betrokkenheid van de overheid is noodzaak, zegt hij.

Na het gedwongen vertrek van president Jean-Bertrand Aristide in 2000, werden pogingen om de millenniumdoelen te halen overschaduwd door rampen en politieke onrust. Rapporten van internationale ontwikkelingsorganisaties en financiële instituten laten zien dat de afgelopen twee jaar nauwelijks vooruitgang is geboekt in het bereiken van de ontwikkelingsdoelen. In veel gevallen is de situatie juist verslechterd.

Naast basisonderwijs voor iedereen, horen het reduceren van moeder- en kindersterfte, bestrijden van aids, armoede, milieuvervuiling en het bevorderen van gelijkheid tussen man en vrouw en internationale samenwerking tot de Millenniumdoelen.