Ongenoegen over Amerikaanse houding over Egypte groeit

De regering-Obama heeft zich zelfs volledig geschaard achter vicepresident Omar Suleiman, voormalig hoofd van de inlichtingendiensten en vertrouweling van Moebarak, en andere hoge legerofficieren die de ‘nieuwe’ Egyptische regering moeten leiden in de richting van een “ordelijke transitie”.

Dat maakte minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton zaterdag duidelijk op de jaarlijkse veiligheidsconferentie in München. “In elke samenleving, zeker een die voor zulke uitdagingen staat als in Egypte, zijn er krachten aan het werk die zullen proberen de gebeurtenissen naar hun hand te zetten. Daarom is het zo belangrijk om het overgangsproces dat de Egyptische regering onder leiding van vicepresident Suleiman heeft aangekondigd, te steunen.”

“Weg met Amerika”

Eerder had ook de Amerikaanse gezant voor Moebarak, de gewezen ambassadeur Frank Wisner, live vanuit New York de conferentie toegesproken. Hij had net enkele dagen in Cairo doorgebracht, naar verluidt in een poging om de Egyptische president naar de uitgang te begeleiden. Maar helaas voor de Amerikaanse regering die er alles aan doet om zich te distantiëren van Moebarak, liet Wisner een ander geluid horen.

“Er is in Egypte een nationale consensus nodig over de voorwaarden om een volgende stap te nemen. Moebarak moet aanblijven om die veranderingen te sturen”, verklaarde hij. Later bleek dat Wisner als consultant heeft gewerkt voor een Amerikaans advocatenbureau dat de belangen van de Egyptische regering behartigt.

Hoewel Buitenlandse Zaken en Wisner zelf beklemtoonden dat het om een eigen mening ging en niet om het standpunt van de Amerikaanse regering, deden zijn opmerkingen de vooruitgang die Washington had geboekt om de betogers te overtuigen dat de VS aan hun kant staan, teniet. Maandag werd voor het eerst “Weg met Amerika” geroepen op het Tahirplein in Cairo, zo meldde het persagentschap AP.

Geloofwaardigheid op het spel

Zelfs voor de uitspraken van dit weekend hadden experts gewaarschuwd dat het Amerikaanse beleid en de manier waarop de regering communiceerde niet bepaald vertrouwen wekken in Egypte en de regio. “Het Witte Huis heeft niet geholpen door bijna dagelijks van politieke koers te veranderen. De verwarring die daarop volgde, gaat ten koste van de Amerikaanse geloofwaardigheid en de beperkte maar kostbare invloed die het land nog bezit”, zei Leslie Gelb, voorzitter op rust van de Council on Foreign Relations (CFR).

Gelb had het in zijn columns op de site ‘Daily Beast’ ook over de angst dat de Moslimbroederschap de zaken zal overnemen als de transitie “wanordelijk” zou verlopen. Maar andere analisten vrezen meer de legertop, die niet bekendstaat als een aanhanger van de democratie. “In belangrijke zaken is er weinig verschil tussen Moebarak, vicepresident Suleiman of Defensieminister Muhammad Hussein Tantawi”, schreef Jon Alterman van het Center for Strategic and International Studies (CSIS). “Allemaal hebben ze carrière gemaakt bij staatsveiligheid, allemaal wantrouwen ze het Egyptische volk.”

Vele analisten menen dat Suleiman en de legertop al de touwtjes in handen hebben en dat ze de macht niet willen delen. “Voor de protesten in Egypte begonnen, regeerde het leger al achter de schermen, terwijl de elite neoliberale economische hervormingen doorvoerde in het hele land”, noteerde Joshua Stacher, expert aan de Kent State-universiteit, op de website van de CFR.

“Met de benoeming van Suleiman gebeurt het herstel van de structuur met de militaire bevelhebbers aan de top zelfs onverholen. Dit soort ‘ordelijke transitie’ in post-Moebarak Egypte zal waarschijnlijk uitmonden in een repressief status-quo, eerder dan in een tijdperk van meer participatie aan de macht”, voorspelt Stacher.

Ontgoocheling en frustratie

De bezorgdheid werd gedeeld door de prominente neoconservatief Robert Kagan als lid van de “Werkgroep voor Egypte”, die vorige week eiste dat Washington de 1,3 miljard dollar jaarlijkse hulp voor Egypte zou bevriezen. Aanleiding waren de aanvallen door  aanhangers van het regime en veiligheidspersoneel op ongewapende demonstranten, waarbij het leger liet begaan. “Ik vrees dat de regering-Obama zich steeds meer neerlegt bij de bestendiging van de Egyptische dictatuur”, aldus Kagan.

Dezelfde vrees valt te horen bij de invloedrijke opiniemaker Fareed Zakaria, die het meestal oneens is met de neoconservatieven over het Midden-Oosten. “Als Washington nu wordt gezien als de  bemiddelaar van een akkoord om het leger aan de macht te houden in Egypte, zal dat tot diepe ontgoocheling en grote frustratie leiden in de straten van Cairo”, stelt hij. “Op termijn zal de oppositie tegen het regime en tegen de VS dan radicaler, religieuzer en gewelddadiger worden.”