Ontvoerde bruiden staan er alleen voor

Totugul werd ontvoerd, onder druk gezet te trouwen met een man uit een buurdorp en vervolgens zonder middelen van bestaan achtergelaten met twee kinderen. Bij de Kirgizische rechtbanken hoeft ze niet aan te kloppen voor hulp.

Het verhaal van Totugul staat niet op zichzelf in Kirgizië. Mensenrechtenadvocaten erkennen dat de wet slachtoffers van bruidsontvoering nauwelijks beschermt. Ontvoering van bruiden is in Kirgizië een sociaal geaccepteerde manier voor stellen om te trouwen zonder toestemming van de ouders. Het komt echter ook voor dat vrouwen tegen hun wil ontvoerd worden en onder grote druk gezet worden te trouwen.

Schande

Hoewel het ontvoeren van bruiden volgens artikel 155 van de Kirgizische strafwet verboden is, wordt er bijna nooit tegen opgetreden. De overheid kan alleen ingrijpen als er een klacht door het slachtoffer zelf wordt ingediend. Bij bruidsontvoeringen wordt de vrouw echter meestal opgesloten in het huis van de ontvoerder en vaak is het praktisch onmogelijk om contact op te nemen met familie of de politie. Zelfs als familieleden weten dat ze ontvoerd is, hebben ze meestal niet de macht om namens de vrouw de ontvoerder aan te klagen.
 
In conservatieve dorpen kan weerstand bieden tegen een ontvoering zelfs een schande opleveren voor de familie die bezwaar maakt. Zowel de familie van de ontvoerder, als de familie van de bruid die reputatieschade wil voorkomen, zetten de vrouwen onder druk te trouwen.

In veel gevallen, zoals bij Totugul, die uit een klein dorp uit de buurt van Karakol in het oosten van Kirgizië komt, volgt na de ontvoering een religieuze ceremonie om het huwelijk te bezegelen. Haar huwelijk werd echter niet officieel geregistreerd bij de overheid. Daardoor kreeg ze te maken met een situatie waar veel vrouwen in Centraal-Azië mee kampen: als hun man hun in de steek laat, kunnen ze juridisch gezien weinig ondernemen.

Platteland

Er worden maar weinig ontvoeringen gemeld bij de autoriteiten, zegt Kamil Ruziev, advocaat bij de niet-gouvernementele organisatie Vantus in Karakol. “Vrienden van de bruid komen wel naar ons kantoor. Zelf kunnen de bruiden niet komen omdat ze zitten opgesloten. En de politie kan niets doen als de bruid niet zelf om hulp vraagt”, zei Ruziev tegen EurasiaNet.org. Daar komt nog bij dat de politie de ontvoeringen min of meer goedkeurt, omdat ze gezien worden als traditie.

“We hebben trainingen gegeven aan de politie om agenten te leren hoe ze aangiften moeten opnemen”, zegt een mensenrechtenactivist die anoniem wil blijven. “Ze kennen de wet niet en zijn corrupt. Ze keuren ontvoeringen niet alleen goed, ze zetten er soms zelfs toe aan.”

Ontvoeringen komen vooral voor op het platteland. Uit een van de weinige studies naar het fenomeen bleek dat in Karakol 45 procent van de in 2010 en 2011 getrouwde vrouwen zonder dat ze daarmee hadden ingestemd, was ontvoerd.

Polygamie

Marina Edigeeva, een advocate bij de niet-gouvernementele organisatie Adilet in Talas, zegt dat veel van haar cliënten in dezelfde situatie zitten als Totugul. “Huwelijken worden niet geregistreerd omdat ontvoering onwettig is. En de man besluit het huwelijk niet te registreren omdat hij aanvankelijk niet weet hoe lang zijn vrouw zal blijven. Misschien loopt ze wel weg”, zegt Edigeeva.

Edigeeva pleit voor betere wettelijke bescherming van vrouwen die in onofficiële huwelijken zitten. Wetsvoorstellen om vrouwen beter te beschermen tegen ontvoering en niet-geregistreerde huwelijken, strandden echter. Eerder dit jaar kwam een wet om islamitische geestelijken die niet-geregistreerde huwelijke inzegenen te beboeten, niet door het parlement. Daarbij speelde mee dat de wet ook polygamie zou kunnen indammen. Net als bruidsontvoeringen is polygamie officieel illegaal, maar in de praktijk zou het veel voorkomen.