Ontwikkelingshulp, een rekbaar begrip

‘Hulp vervult een sleutelrol bij het ondersteunen van pogingen van ontwikkelingslanden om armoede te bestrijden en de millenniumdoelstellingen te bereiken’, staat te lezen in de conclusie van het EU-document Policy Coherence for Development. Establishing the policy framework for a whole-of-the-Union approach. ‘Maar op zich zal die hulp niet voldoende zijn’, vervolgt de tekst.
Het is al lang bekend dat privé-investeringen, het geld dat migranten naar huis sturen en andere geldstromen ook de ontwikkeling in het Zuiden kunnen bevorderen. Ook investeringen die de impact van klimaatswijzigingen moet temperen in de Derde Wereld, zijn uiteraard belangrijk. De Vlaame ngo-koepel 11.11.11. vreest echter dat de Europese Commissie met dit nieuwe document de deur wijd open zet om al die uiteenlopende geldstromen voortaan mee te tellen als ODA (Officiële Ontwikkelingssamenwerking).
Beleidsmedewerker Wiske Jult : ‘De Europese Commissie stelt de definitie van ODA fundamenteel ter discussie en zegt ook niets over hoe ze die andere zogenaamde niet-ODA geldstromen wil meten. Lidstaten zullen hierdoor nog minder gemotiveerd zijn om specifiek geld voor ontwikkeling te bestemmen. We merken al langer dat ODA als concept in vraag wordt gesteld, zeker nu alle Europese overheden op zoek zijn naar manieren om te bezuinigen.’

Moeren en bouten tellen

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)ziet erop toe dat lidstaten niet wat dan ook als ODA rekenen. Een land als België, dat beloofde om tegen 2010 toch 0,7 procent van zijn bruto nationaal inkomen aan ontwikkelingssamenwerking te besteden, kan met andere woorden niet zomaar alles laten meetellen om die ambitie te realiseren. Volgens de Europee ngo-koepel Concord zou het onaanvaardbaar zijn dat Europese landen het afgesproken groeipad voor ‘zuivere’ ontwikkelingshulp nu verlieten, door bijvoorbeeld ook klimaatfondsen of andere gelden in het ODA-mandje te stoppen.
Zelfs hoofdeconoom Andrew Mold van het Ontwikkelingscentrum van de OESO is daar bang voor: ‘Er zijn altijd al strubbelingen geweest over ODA. Zo probeerde Spanje lange tijd particuliere liefdadigheidsinstellingen en stichtingen te laten meetellen. Persoonlijk ben ik tegen het verruimen van de definitie. Ik zou zelfs pleiten voor een striktere definitie dan vandaag. Want eigenlijk mogen we niet alle moeren en bouten van de hulpindustrie meetellen, alleen maar om “vrijgeviger” over te komen. Wat uiteindelijk telt, is hoeveel geld er bij de ontwikkelingslanden zelf terechtkomt.’

‘Lidstaten willen vrijgevig overkomen’

Europees Commissaris Karel De Gucht, bevoegd voor ontwikkelingshulp, ontkent dat Europa de lat lager wil leggen. ‘Nergens in onze Communicatie suggereren wij dat “ontwikkelingsvriendelijke” acties, in het kader van een niet strikt ontwikkelingsbeleid, een surrogaat kunnen zijn voor ODA.’
Maar de voormalige minister van Buitenlandse Zaken geeft toe dat er lidstaten zijn die het niet zo nauw nemen met de OESO-criteria en in de toekomst nog meer rek willen op de ODA-omschrijving. ‘Misschien willen bepaalde landen niet onvrijgevig overkomen. Anderzijds moet gezegd dat de scheidslijn tussen ontwikkelingsbeleid en andere beleidsdomeinen niet altijd zeer duidelijk en voor interpretatie vatbaar is.’