Ontwikkelingslanden gefrustreerd over blokkering van 'hun' onderhandelingsronde

“We zijn nog niets opgeschoten,” zegt een Latijns-Amerikaanse delegatieleider die niet wil dat zijn naam genoemd wordt. Volgens hem worden de discussies verlamd door een verschillende interpretaties van de afspraken die eerder gemaakt werden, uiteenlopende benaderingswijzen en meningsverschillen over de procedure, maar vooral ook door een gebrek aan onderhandelingswil. Volgens de vertegenwoordiger van Brazilië bij de WHO, Luiz Felipe de Seixas Correa, stuurt de WHO af op “een ramp” bij haar voor september geplande ministerconferentie in het Mexicaanse Cancun. Als de lidstaten hun houding niet bijstellen, dreigt die bijeenkomst even weinig op te leveren als de beruchte conferentie van Seattle in 1999. Zelfs de Thaise directeur-generaal van de WHO, Supachai Panitchpakdi, heeft al openlijk toegegeven dat de zaak er niet goed voor staat. Volgens hem dreigen de onderhandelingen binnenkort helemaal vast te lopen als de lidstaten geen water bij de wijn doen.

De onderhandelingen verlopen zo moeizaam dat zelfs voorlopige synthesenota’s getorpedeerd worden. De leider van de Europese missie, Carlo Trojan, kon zich bijvoorbeeld niet vinden in een voorlopige balans van de onderhandelingen over de liberalisering van de handel in landbouwproducten die was opgemakt door de voorzitter van dat onderhandelingscomité, Stuart Harbinson. Volgens de EU had Harbinson geen rekening gehouden met de niet-commerciëlele elementen waarvoor Europa aandacht vraagt: de rol van boeren bij de bescherming van het milieu, het landschap en het welzijn van de dieren. Onderhandelaars van landen uit andere continenten zijn dan weer ontstemd over de koerswijziging van de Europese Unie die nu eist dat de landbouwonderhandelingen weer helemaal losgekoppeld worden van eventuele onderhandelingsresultaten op andere gebieden. In Doha had de EU er precies voor gepleit alle thema’s in één onderhandelingsronde onder te brengen. Samen met Japan, Noorwegen en Zwitserland probeert de EU zoveel mogelijk marktbescherming overeind te houden in de landbouwsector. De ontwikkelingslanden zouden de invoerheffingen en subsidies waarvan de boeren in rijke landen nu profiteren, liefst helemaal zien verdwijnen.

Directeur-general Supachai erkent dat de gesprekken over landbouw het allermoeilijkste thema in de Doha-ronde vormen. Maar ook de gesprekken rond andere thema’s zitten muurvast. Er is nog altijd geen overeenstemming over de “speciale en gedifferentieerde behandeling” waarop de ontwikkelingslanden recht zouden krijgen. Er is nog geen akkoord over de toegang tot goedkope kopieën van medicijnen voor arme landen die met gevaarlijke epidemieën geconfronteerd worden en zelf geen geneesmiddelenindustrie hebben. En ook de onderhandelingen over verdere tariefverlagingen voor industriegoederen, over de handel in diensten en over de beslechting van geschillen hebben vertraging opgelopen.

Verscheidene niet-gouvernementele groepen die de onderhandelingen over de toegang tot goedkope geneesmiddelen volgen, hopen dat een ministeriële conferentie van alle ontwikkelingslanden de impasse op dat punt kan helpen doorbreken. Ze stellen voor dat nieuwe Brazilianse president, Luiz Inácio Lula da Silva, die vergadering zou bijeenroepen. Op die manier zouden de ontwikkelingslanden de kans hebben tot één gezamenlijke onderhandelingsstrategie te komen. De techniek van de mini-ministerconferenties is al veel toegepast in de WHO, maar tot hiertoe werd daarbij altijd naar een evenwicht tussen grote en kleine landen en tussen industrie- en ontwikkelingslanden gestreefd. De laatste twee mini-toppen in Sydney en Tokio leverden niets op.