Ontwikkelingstoerisme?

René Vanherck van Damiaanaktie is één en al enthousiasme: ‘Iedereen vanaf achttien kan deelnemen aan onze bouwkampen in India. Drie weken lang help je mee aan de bouw van een kliniek voor melaatsen en tbc-patiënten. Daardoor krijg je de kans lepralijders, Indiase bouwvakkers en de andere vrijwilligers te leren kennen. Het intens beleefde contact met de lokale bewoners in hun indringende, zintuiglijke cultuur blijft bij de meeste deelnemers nog lang nazinderen.’ Wie wil meegaan betaalt voor de hele reis 40.000 frank, plus nog eens minimum 25.000 frank aan sponsorgeld. Blijkbaar krijgen de meesten die som bij elkaar. René Vanherck: ‘De ervaring leert dat wie echt gemotiveerd is ook de nodige middelen kan verzamelen. Deelnemers gaan er voor werken, spreken hun spaarcenten aan of doen beroep op hun ouders.’

In groep op reis gaan, betekent echter dicht bij elkaar leven. en dat vergt toch wel sociale en gemotiveerde mensen. Kris Fierens van Volens hecht daarom veel belang aan de motivatie en de sociale ingesteldheid van de deelnemers: ‘In principe kan iedereen zich inschrijven voor onze themareizen naar de Filipijnen en Argentinië. Toch geven we de voorkeur aan sociaal geëngageerde mensen die open, kritisch en gemotiveerd zijn.’ Anders dan bij de bouwkampen staat werken hier niet op het programma. Wat zo’n themareis dan wel inhoudt ? Kris Fierens: ‘Het gaat om een georganiseerde rondreis met ruimte voor cultuur, creativiteit, ontmoeting en natuur. Slapen doen we afwisselend in lokale schooltjes, in kerkelijke lokalen, bij mensen thuis, in de vestigingsplaats van een ontwikkelingsproject of in een klein hotel. Tijdens de projectbezoeken krijgen de deelnemers een kijk op de sociaal-economische toestand in het land en leren ze hoe het gesteld is met het milieu, de landbouw en de gelijkheid tussen man en vrouw.’ De meerwaarde tegenover toeristische rondreizen ligt volgens Kris Fierens in de diepgang van de contacten: ‘De manier waarop je met mensen en hun cultuur in aanraking komt, verschilt naargelang de weg waarlangs je hen benadert. Interesse en eerbied leiden tot diepgaande, authentieke contacten. Waar het bij ons allemaal rond draait, is de weerbaarheid van de armen. Bij toeristische rondreizen is dat meestal niet het belangrijkste vertrekpunt.’

Steeds meer ontwikkelingsorganisaties begeven zich op de markt van de georganiseerde reizen. Toch spelen ze naar eigen zeggen minder in op een algemene trend dan op een interne behoefte. Kris Fierens: ‘Rugzaktoeristen trekken massaal naar het Zuiden en komen geregeld bij onze coöperanten en partners terecht. Het gaat vaak om een blitsbezoek dat niet altijd met de nodige interesse en eerbied gepaard gaat. De verantwoordelijken van die projecten klagen daar wel eens over, vooral ook omdat zij er veel tijd insteken. Met deze formule willen we hen een beetje ontlasten en de reizen op een georganiseerde manier aanpakken.’

Bij Broederlijk Delen speelt vooral de motivatie van de eigen achterban een grote rol in het opzetten van de zogenaamde ‘exposure’ reizen. ‘Letterlijk betekent ‘to expose’ blootstellen’, legt Frans Kenis uit, ‘maar in de fotografiewereld vertaal je het ook als belichten. Een ‘exposure’-deelnemer is geen toeschouwer maar laat zich belichten door de realiteit van de andere. Het is ook meer dan inleven, waarbij je zelf je grenzen bepaalt, het is een complete onderdompeling.’ Deze ‘exposure’-reizen richten zich in de eerste plaats tot mensen die als vrijwilligers meedraaien in de organisatie. Frans Kenis legt uit waarom: ‘Door hen te laten proeven van een realiteit in het Zuiden, willen we onze vrijwilligers bemoedigen en versterken in hun engagement. Mensen die via zo’n sterke ervaring bevoorrechte getuigen worden van wat er aan onrecht, strijd, hoop en veerkracht leeft in het Zuiden, dragen meestal ook bij tot meer openheid, gastvrijheid en verdraagzaamheid in onze eigen samenleving.’ De reis bestaat uit enkele projectbezoeken, een toeristisch of cultureel intermezzo en enkele verblijven bij een gastfamilie in een dorp of stadswijk. Vooral dit laatste onderdeel valt bij de deelnemers fel in de smaak. Frans Kenis: ‘Je gaat mee met je gastfamilie naar het veld en de waterput en helpt hen bij het wassen en koken. Ook feesten, vergaderen, betogen, spelen en dansen doe je met hen mee. Deze inleefmomenten worden steeds beleefd als de sterkste ervaringen van de reis.’

Informatie over reizen die door ontwikkelingsorganisaties georganiseerd worden vind je bij de diverse organisaties. Damiaanaktie: Volens: Broederlijk Delen: